پاسخ اجمالی:
واژه حضانت در زبان عربی به معنای نگهداری و تربیت کودک است و در اصطلاح نیز بر امور مربوط به سرپرستی و تأمین نیازهای او اطلاق می شود. اگرچه تعدادی از فقها آن را به معنای ولایت (سرپرستی و اختیار تصرف در امور مالی و امور کلی) در نظر گرفته اند، اما با کمی دقت در سخنان شان می توان به این نتیجه رسید که مراد آنان از ولایت در توضیح معنای حضانت، همان امور مربوط به نگهداری و تربیت کودک و تأمین نیازهای اوست.
پاسخ تفصیلی:
«حضانت» در لغت از ریشه «حضن» به معنای «درآغوش گرفتن مادر (فرزندش را) و چسباندن او به سینه اش» است و به کسى که حضانت کودک را بر عهده گرفته «حاضنه» مى گویند. در زبان عربى به مهد کودک «الحضانه» گفته مى شود. جالب اینکه به عمل پرنده اى که بر روى تخمش خوابیده تا از آن جوجه برآید نیز حضانت مى گویند. (1) بنابراین، این واژه، معمولًا بر موضوع نگهدارى و تربیت و حفظ کودک و فرزند اطلاق شده است.
اما برای بیان تعریف اصطلاحی آن به کتب فقهاى امامیه مراجعه مى کنیم می بینیم که بسیارى از آنان تعریفى از حضانت ارائه نداده‌اند (2) و گویا آن قدر این امر برایشان روشن و واضح بوده است که نیازى به تعریف براى آن احساس نکرده‌اند و اما کسانى که به تعریف آن پرداخته‌اند چنین بیان داشته اند: «ولایت و سلطنت بر تربیت کودک است» (3) و برخی اضافه کرده اند «...به منظور تربیت و آنچه به مصلحت اوست؛ مانند حفظ و نگهدارى، قراردادن او در تختش، بلند کردنش، سرمه کشیدن، روغن مالیدن، تمیز کردن، شستن کهنه و لباس و ...(4)(5) بعضى دیگر ولایت را در تعریف حضانت نیاورده اند (6) و گفته اند هیچ ربطى به ولایت بر ازدواج طفل و اموال او ندارد و فقط مربوط به تربیت و حفظ و نگهدارى کودک می شود (7) چنانکه که میرزای قمی (ره) می گوید: که حق حضانت از براى اهل آن واجب است بلکه آنها نسبت به فرزند سزاوارترند و بر دیگران مقدم اند. (8) با دقت در این تعاریف به نظر می رسد دسته اول هم منظورشان از ولایت در تعریفِ حضانت ، قدرت بر تصرّف است بنابراین، منظور کسانى که حضانت را به ولایت تعریف کرده اند با کسانى که آن را به حق تعریف نموده اند، یکى است. (9)
منظور از ولایت عبارت از سرپرستى و اختیار تصرف در امور مالى و صلاحدید کلى است که با پدر و جد پدرى است، و حضانت یعنى: نگهدارى و حفظ بچه. (10)
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.