آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

فرشتگان چون فاعل مختارند، قدرت بر معصیت دارند اما در عین قدرت برگناه، معصوم و پاکند. و آن چه در باره کُندى بعضى از فرشتگان در اطاعت فرمان خداوند در روایات آمده است، مانند ترک اولی های پیامبران است.

در قرآن مجید تصریح شده است که فرشتگان هرگز آلوده گناه و معصیت نمى ‏شوند: «وَ قالُوا اتَّخَذَ الرَّحْمنُ وَلَداً سُبْحانَهُ بَلْ عِبادٌ مُکْرَمُونَ لا یَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَ هُمْ بِأَمْرِهِ یَعْمَلُونَ»؛ (آنها بندگان شایسته و گرامى او هستند که هرگز در سخن، بر او پیشى نمى ‏گیرند و به فرمان او عمل می کنند). (1) و در مورد فرشتگان مأمور عذاب می فرماید: «لا یَعْصُونَ اللَّهَ ما أَمَرَهُمْ وَ یَفْعَلُونَ ما یُؤْمَرُون»؛ (هرگز مخالفت فرمان او نمى ‏کنند). (2) بعضى تصوّر می کنند، معصوم بودن و نبودن در مورد آنها مفهوم ندارد، ولى این صحیح به نظر نمى ‏رسد. درست است که انگیزه‏ هاى گناه مانند شهوت و غضب در آنها نیست (یا بسیار ضعیف است) ولى نباید فراموش کرد که آنها فاعل مختارند و قدرت بر مخالفت دارند و حتّى از آیات قرآن استفاده می شود که آنها از بیم مجازات او در وحشتند: «وهُمْ مِنْ خَشْیَتِهِ مُشْفِقُونَ». (3) این تعبیرات همه نشان می دهد که آنها در عین قدرت بر معصیت، معصوم و پاک از گناهند.
از این جا روشن می شود که اگر در بعضى از روایات تعبیراتى درباره کندى بعضى از فرشتگان در اطاعت فرمان حقّ و تنبیه آنان به خاطر این کندى آمده، همانند ترک اولى ‏هایى است که در مورد انبیا نیز گفته شده است و می دانیم ترک اولى هرگز به معنى گناه نیست بلکه گاه ممکن است کار مستحبّ خوبى باشد که در مقایسه با کار بهتر، ترک اولى نامیده می شود. (4)