آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

«اصول اجتماعی» دعوت انبیاء عبارتند از: 1- دعوت به عدالت اجتماعى. 2- شکستن سنت هاى غلط. 3- دعوت به اصلاح و نهى از فساد در زمین. 

1ـ دعوت به عدالت اجتماعى، یکى از اصول اجتماعی دعوت انبیاء است که قرآن با صراحت از آن یاد کرده است؛ چنانکه مى فرماید: (ما پیامبران خود را با دلایل روشن فرستادیم، و با آنها کتاب آسمانى و میزان [شناسایىِ حق از باطل و قوانین عادلانه] نازل کردیم تا مردم قیام به عدالت کنند)؛ «لَقَدْ اَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَیِّنَاتِ وَ اَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْکِتَابَ وَ الْمیزانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ».(1)
چرا چنین نباشد در حالى که بدون اقامه قسط و عدالت اجتماعى هرگز جامعه بشرى به اهداف نهایى خود یعنى تکامل معنوى نخواهند رسید.
2ـ شکستن سنت هاى غلط که مایه انحراف و عقب ماندگى جوامع بشرى است نیز از اصول اجتماعی دعوت انبیاء(علیه السلام) بوده است.
در قرآن، ضمن اشاره به مسأله ازدواج پیامبر(صلى الله علیه وآله) با همسر مطلّقه پسر خوانده خود که براى شکستن یک سنّت جاهلى صورت گرفت ـ زیرا آنها پسر خوانده ها را پسر حقیقى محسوب مى کردند ـ مى فرماید: (هیچ گونه منعى بر پیامبر در آنچه خدا براى او مقرر داشته نیست؛ این سنّت الهى در مورد کسانى که پیش از این بوده اند نیز جارى بوده; و فرمان خدا روى حساب و تدبیر کاملى است)؛ «مَّا کَانَ عَلَى النَّبِىِّ مِنْ حَرَج فِیمَا فَرَضَ اللهُ لَهُ سُنَّةَ اللهِ فِى الَّذینَ خَلَوا مِنْ قَبْلُ وَ کَانَ اَمْرُ اللهِ قَدَراً مَّقْدُوراً».(2)
در این که این سنّت که در اقوام گذشته جارى بوده است چیست که خداوند کار پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) را عطف به آن مى کند؟ جمعى از مفسّران گفته اند: منظور، سنّت الهى در زمینه رفع مانع از استفاده کردن از لذات حلال، یا تعدّد همسران بوده که در امم سابقه نیز جریان داشته است.(3)
مناسب تر این است که منظور از این سنت جاودانه انبیاء پیشین همان شکستن سنت هاى نادرست و خرافى و باطل بوده است.
3ـ دعوت به اصلاح و نهى از فساد در زمین یکى دیگر از برنامه هاى اصلى دعوت انبیاء است؛ و به تعبیر دیگر ادیان الهى علاوه بر مسائل فردى، ناظر به وضع اجتماع بوده و همگان را به مشارکت در اصلاح اجتماع و مبارزه با فساد دعوت مى نموند.
لذا در قرآن به عنوان یک اعتراض عمومى به اقوام پیشین که گرفتار عذاب الهى شدند، مى فرماید: (چرا در اقوام قبل از شما، دانشمندان صاحب قدرتى نبودند که از فساد در زمین جلوگیرى کنند؟! مگر اندکى از آنها، که نجاتشان دادیم و آنان که ستم مى کردند، به دنبال نعمتها و لذات رفتند؛ و گناهکار بودند [و نابود شدند])؛ «فَلَوْ لا کانَ مِنَ الْقُرُونِ مِنْ قَبْلِکُمْ أُولُوا بَقِیَّةٍ یَنْهَوْنَ عَنِ الْفَسادِ فِی الْأَرْضِ إِلاَّ قَلیلاً مِمَّنْ أَنْجَیْنا مِنْهُمْ وَ اتَّبَعَ الَّذینَ ظَلَمُوا ما أُتْرِفُوا فیهِ وَ کانُوا مُجْرِمینَ».(4)
اینها مهمترین اصول اجتماعی دعوت انبیاء هستند.(5)