آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

هنگامى که از طریق فرشته بر پیامبر(ص) وحى نازل مى شد، حال پیامبر عادى بود؛ امّا هنگامى که ارتباط مستقیم و بدون واسطه برقرار مى گشت، پیامبر(ص) سنگینى فوق العاده اى احساس مى کرد؛ تا آن جا که گاه مدهوش مى شد.

از بعضى روایات استفاده مى شود هنگامى که وحى بر پیامبر(صلى الله علیه وآله) از طریق فرشته نازل مى شد حال پیامبر عادى بود؛ امّا هنگامى که ارتباط مستقیم و بدون واسطه برقرار مى گشت، پیامبر(صلى الله علیه وآله) سنگینى فوق العاده اى احساس مى کرد؛ تا آن جا که گاه مدهوش مى شد؛ چنان که در توحید صدوق از امام صادق(علیه السلام) نقل شده که از حضرتش پرسیدند: «اَلْغَشْیَةُ الَّتى کَانَ تُصِیبُ رَسُولَ اللهِ(صلى الله علیه وآله) اِذَا نَزَلَ عَلَیْهِ الْوَحْىُ؟ قَالَ ذَلِکَ اِذَا لَمْ یَکُنْ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اللهِ اَحَدٌ، ذَاکَ اِذَا تَجَلَّى اللهُ لَهُ»؛ (آن حالت مدهوش شدن که به پیامبر(صلى الله علیه وآله) به هنگام وحى دست مى داد چه بود؟ فرمود: "این در هنگامى بود که در میان او و خداوند هیچ کس واسطه نبود و خداوند مستقیماً بر او تجلّى مى کرد").(1)
دیگر این که هنگامى که جبرئیل بر آن حضرت نازل مى شد بسیار مؤدبانه و توأم با احترام بود; چنان که در حدیثى از امام صادق(علیه السلام) آمده است: «کَانَ جَبْرَئِیلُ اِذَا اَتَى النَّبِىَ قَعَدَ بَیْنَ یَدَیْهِ قِعْدَةَ الْعَبِیدِ، وَ کَانَ لاَ یَدْخُلُ حَتّى یَسْتَأْذِنَهُ»؛ (هنگامى که جبرئیل خدمت پیامبر(صلى الله علیه وآله) مى آمد همچون بندگان در برابر حضرتش مى نشست و هرگز بدون اجازه وارد نمى شد!).(2)
از روایات دیگرى استفاده مى شود که پیامبر(صلى الله علیه وآله) با یک توفیق الهى جبرئیل را به خوبى تشخیص مى داد؛ چنان که در حدیثى از امام صادق(علیه السلام) آمده است که فرمود: «مَا عَلِمَ رَسُولُ اللهِ(صلى الله علیه وآله) اَنَّ جَبْرَئیلَ مِنْ قِبَلِ اللهِ اِلاَّ بِالْتَّوفِیقِ»: (پیامبر(صلى الله علیه وآله) نمى دانست جبرئیل از طرف خدا است مگر از طریق توفیق الهى).(3)
در حدیث دیگرى از ابن عباس تفسیرى براى مسأله مدهوش شدن پیامبر(صلى الله علیه وآله) به هنگام نزول وحى دیده مى شود که قابل توجّه است: او مى گوید: «کَانَ النَّبِىُّ اِذَا نَزَلَ عَلَیْهِ الْوَحْىُ وَجَدَ مِنْهُ اَلَماً شَدیداً وَ یَتَصَدَّعُ رأْسَهُ وَ یَجِدُ ثِقْلا، وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ «اِنَّا سَنُلْقِى عَلَیْکَ قَوْلا ثقِیلا»، وَ سَمِعْتُ اَنَّهُ نَزَلَ جَبْرَئِیلُ عَلى رَسُولِ الله(صلى الله علیه وآله) سِتِّینَ اَلْفَ مَرَّة»؛ (هنگامى که وحى بر پیامبر(صلى الله علیه وآله) نازل مى شد احساس درد شدیدى مى کرد و سر مبارکش شدیداً درد مى گرفت؛ و در خود سنگینى فوق العاده مى یافت؛ و این همان است که قرآن مى گوید: "ما به زودى بر تو گفتار سنگینى القاء مى کنیم". سپس مى افزاید: من شنیده ام که جبرئیل 60 هزار بار! بر رسول خدا(صلى الله علیه وآله) نازل شد).(4).(5)