آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

«حُبُک» در لغت به معناى: راه ها- چین و شکن هائى که باد روى رمل هاى بیابان یا صفحه آب یا ابر ها می اندازد- موهاى مجعد و... می باشد. تطبیق این معنى بر آسمان، یا به خاطر اشکال مختلف توده هاى ستارگان و صورت هاى فلکى است؛ یا به خاطر موج هایی که در ابرها پیدا مى شود؛ و یا توده هاى عظیم کهکشان ها است که همچون موهاى مجعد، بر صفحه آسمان ظاهر مى شود. همچنین با توجه به ریشه اصلى«حبک»، این واژه قرآنی مى تواند اشاره به استحکام آسمان ها و پیوند محکم کرات با یکدیگر باشد.

در این آیه مى خوانیم: (سوگند به آسمان که داراى چین و شکن هاى زیبا است)؛ «وَ السَّماءِ ذاتِ الْحُبُکِ».
براى «حُبُک» (بر وزن کتب) جمع «حباک» (بر وزن کتاب)، در لغت معانى بسیارى گفته شده، از جمله: راه ها و چین و شکن هائى که بر اثر بادها روى رمل هاى بیابان، و یا صفحه آب، و یا ابرهاى آسمان پیدا مى شود. به موهاى «مجعد» نیز «حبک» گفته مى شود.
گاه «حبک» را به معنى زیبائى و زینت تفسیر کرده اند.
و همچنین به معنى شکل موزون و مرتب.
و ریشه اصلى آن که «حبک» (بر وزن کبک) است، به معنى بستن و محکم کردن است. (1)
به نظر مى رسد، همه این معانى به یک معنى باز مى گردد، و آن چین و شکن هاى زیبائى است که در میان امواج، ابرهاى آسمان، رمل هاى بیابان و موهاى سر پیدا مى شود.
و اما تطبیق این معنى بر آسمان، یا به خاطر اشکال مختلف توده هاى ستارگان و صورت هاى فلکى (مجموعه هائى از ستارگان ثابت را که شکل خاصى به خود گرفته، صورت فلکى مى نامند) است.
یا به خاطر موج هاى جالبى است که در ابرهاى آسمانى پیدا مى شود، و گاه به قدرى زیبا است که مدت ها چشم هاى انسان را متوجه خود مى سازد.
و یا توده هاى عظیم کهکشان ها است که همچون پیچ و خم هاى موهاى مجعد، بر صفحه آسمان ظاهر مى شود، مخصوصاً عکس هاى جالبى که دانشمندان به وسیله تلسکوپ ها از این کهکشان ها بر داشته اند، کاملاً موهاى مجعد و پیچیده را تداعى مى کند.
بنابراین معنى، قرآن به آسمان و این کهکشان هاى عظیم که در آن روز چشم تیز بین علم و دانش بشر هنوز به آن نیفتاده بود، سوگند یاد مى کند.
با توجه به این که، این معانى منافاتى با هم ندارند، ممکن است همه آنها در این سوگند، جمع باشند، در آیه 17 سوره «مؤمنون» نیز مى خوانیم: «وَ لَقَدْ خَلَقْنا فَوْقَکُمْ سَبْعَ طَرائِقَ»؛ (ما بر فراز شما هفت راه آفریدیم) که اشاره به تنوع و کثرت آسمان ها و کرات و کهکشان ها و عوالم مختلف است. (2)
این نکته نیز قابل توجه است که ریشه اصلى «حبک» مى تواند اشاره به استحکام آسمان ها و پیوند محکم کرات با یکدیگر، مانند سیارات منظومه شمسى با قرص خورشید بوده باشد. (3)