آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

ترس پیامبر(ص) از مردم که در آیه39  سوره احزاب آمده، ترس شخصی نبود، بلکه ترس از تزلزل مقام و منزلت او به عنوان یک پیامبر در افکار عمومى آن محیط بود، و این در واقع مصداق خوف الهى است نه خوف شخصى.

  از آن جا که انبیاء مقام والایى در معرفة الله داشته اند، به خوبى مى دانستند که منبع اصلى هر قدرت و خیر و برکتى خدا است، و اگر خدا حمایت از کسى کند، اگر تمام جهانیان دست به دست هم دهند، قدرت بر این که زیانى به او برسانند، ندارند.
ثمره چنین معرفتى آن است که، تنها از مخالفت فرمان خدا بترسند، و از هیچ کس واهمه اى نداشته باشند. لذا خداوند در سوره احزاب بعد از اشاره به جمعى از انبیاء سلف مى فرماید:
([پیامبران پیشین] کسانى بودند که رسالتهاى الهى را تبلیغ مى کردند و از او بیم داشتند، واز هیچ کس جز خدا بیم نداشتند؛ و همین بس که خداوند حسابگر [و پاداش دهنده اعمال آنها] است)؛ «الَّذِینَ یُبَلِّغُونَ رِسَالاَتِ اللهِ وَیَخْشَوْنَهُ وَلاَ یَخْشَوْنَ أَحَداً إِلاَّ اللهَ وَکَفَى بِاللهِ حَسِیباً».(1)
این ویژگى قدرت زیادى به انبیاء به عنوان رهبران الهى مى بخشید، و به آنها استقامت و پایدارى در برابر دشمنان سرسخت و لجوج مى داد و در واقع یکى از رموز موفقّیت آنها همین است.
در اینجا سؤالى مطرح مى شود که در دو آیه قبل از این آیه خداوند در سوره احزاب در مورد داستان ازدواج پیامبر(صلى الله علیه وآله) با همسر مطلقه زید، خطاب به پیامبر اسلام (صلى الله علیه وآله) مى فرماید: «وَتَخْشَى النَّاسَ وَاللهُ أَحَقُّ أَنْ تَخْشَاهُ»؛(2) (تو [در مورد ازدواج با این زن با توجّه به این که زید پسر خوانده تو بود نه فرزند تو، و مردم عصر جاهلیّت ازدواج با همسر پسر خوانده خود را بعد از طلاق عیب مى شمردند]، از مردم مى ترسیدى، در حالى که خداوند سزاوارتر است از این که از او بترسى).
این تعبیر نشان مى دهد که حضرت محمد(صلى الله علیه وآله) با این که برترین پیغمبر خدا است خوف غیر الهى داشته؛ در حالى که در آیه 39 سوره احزاب مى گوید: ([پیامبران پیشین] کسانى بودند که رسالتهاى الهى را تبلیغ مى کردند و از او بیم داشتند، واز هیچ کس جز خدا بیم نداشتند)، این دو تعبیر چگونه با یکدیگر سازگار است؟!
پاسخ این سؤال با توجّه به یک نکته روشن مى شود، و آن این که پیامبر اسلام (صلى الله علیه وآله) در این زمینه هرگز ترس شخصى نداشت، آنچه از آن خوف داشته است این بوده که مبادا اقدام به شکستن آن سنت جاهلى از طریق ازدواج با همسر مطلّقه زید، مقام و منزلت او را به عنوان یک پیامبر در افکار عمومى آن محیط تاریک، متزلزل سازد، و نتواند به اهداف الهى خود نائل گردد، و گرنه در محیطى که آن همه کارهاى عجیب و غریب انجام مى شد اقدام به چنین عملى هرچند مخالف فکر مردم باشد از نظر شخصى مشکلى نداشت.
نزدیک بودن این دو آیه به یکدیگر نیز مى تواند شاهدى بر این مدّعا باشد.
پس در واقع ترس پیامبر(صلى الله علیه وآله) در این ماجرا مصداق خوف الهى است نه خوف شخصى (دقّت کنید).(3)