آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

 هنگامى که پیغمبر(ص) وارد مدینه شد مردم آلوده به کم فروشى بودند. خداوند اين آيات را نازل كرد و آنها پذيرفتند: و بعد از آن كم فروشى را ترك كردند. و یا درباره مردى در مدینه به نام ابو جهینه می باشد که دو پیمانه کوچک و بزرگ داشت، به هنگام خریدن از پیمانه بزرگ استفاده مى کرد و به هنگام فروش از پیمانه کوچک.

در آیات (1 ـ 6) سوره «مطفّفین» می خوانیم: «وَیْلٌ لِلْمُطَفِّفِینَ * الَّذِینَ إِذَا اکْتالُوا عَلَى النّاسِ یَسْتَوْفُونَ * وَ إِذا کالُوهُمْ أَوْ وَزَنُوهُمْ یُخْسِرُونَ * أَ لایَظُنُّ أُولئِکَ أَنَّهُمْ مَبْعُوثُونَ * لِیَوْم عَظِیم * یَوْمَ یَقُومُ النّاسُ لِرَبِّ الْعالَمِینَ»؛ (واى بر کم فروشان! * آنان که وقتى براى خود پیمانه مى کنند، حق خود را به طور کامل مى گیرند. * اما هنگامى که مى خواهند براى دیگران پیمانه یا وزن کنند، کم مى گذارند. * آیا آنها گمان نمى کنند که برانگیخته مى شوند. * در روزى بزرگ؟! * روزى که مردم در پیشگاه پروردگار جهانیان مى ایستند).
شأن نزول:
«ابن عباس» مى گوید: هنگامى که پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) وارد «مدینه» شد بسیارى از مردم سخت آلوده کم فروشى بودند، خداوند این آیات را نازل کرد و آنها پذیرفتند: و بعد از آن کم فروشى را ترک کردند.(1)
در حدیث دیگرى آمده است: بسیارى از اهل «مدینه» تاجر بودند و در کار خود کم فروشى مى کردند و بسیارى از معاملات آنها معاملات حرام بود، این آیات نازل شد و پیامبر(صلى الله علیه وآله) آنها را براى اهل «مدینه» تلاوت فرمود، سپس افزود: «خَمْسٌ بِخَمْس»؛ (پنج چیز در برابر پنج چیز است)!
عرض کردند: اى رسول خدا: کدام پنج در مقابل کدام پنج است؟!
فرمود: «ما نَقضَ قَوْمٌ الْعَهْدَ إِلاّ سَلَّطَ اللّهُ عَلَیْهِمْ عَدُوَّهُمْ! وَ ما حَکَمُوا بِغَیْرِ ما أَنْزَلَ اللّهُ إِلاّ فَشا فِیْهِمُ الْفَقْرُ! وَ ما ظَهَرَتْ فِیْهِمُ الْفاحِشَةُ إِلاّ فَشا فِیْهِمُ الْمَوْتُ! وَ لا طَفَّفُوا الْکَیْلَ إِلاّ مُنِعُوا النَّباتَ وَ أُخِذُوا بِالسِّنِیْنَ! وَ لا مَنَعُوا الزَّکاتَ إِلاّ حُبِسَ عَنْهُمُ الْمَطَرُ!»؛ (هیچ قومى عهدشکنى نکردند، مگر این که خداوند دشمنانشان را بر آنها مسلط ساخت. هیچ جمعیتى به غیر حکم الهى حکم نکردند، مگر این که فقر در میان آنها زیاد شد. در میان هیچ ملتى فحشاء ظاهر نشد، مگر این که مرگ و میر در میان آنها فراوان گشت! هیچ گروهى کم فروشى نکردند، مگر این که زراعت آنها از بین رفت و قحطى آنها را فرو گرفت! و هیچ قومى زکات را منع نکردند، مگر این که باران از آنها قطع شد).(2)
مرحوم «طبرسى» نیز در «مجمع البیان» در شأن نزول این آیات نقل کرده است: مردى در «مدینه» بود به نام «ابو جهینه» که دو پیمانه کوچک و بزرگ داشت، به هنگام خریدن از پیمانه بزرگ استفاده مى کرد و به هنگام فروش از پیمانه کوچک (این سوره نازل شد و به او و امثالش هشدار داد).(3)، (4)