آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

اهل سنت در تفسير آيه 5 سوره مائده، هرنوع طعام اهل کتاب حتي ذبيحه آنها را حلال مي دانند. اما علماي شيعه مطابق روايت ائمه(ع) تنها حبوبات و ميوه های ایشان را حلال مي دانند، نه ذبيحه را؛ زيرا آنها هنگام ذبح نام خدا را نمى برند و اين ذبيحه در آيات قبل از اين آيه تحريم شده، لذا ذبيحه اهل کتاب در اين آيه به حلال تفسير نمي شود.

خداى متعال در آیه 5 سوره «مائده» مى فرماید: «الْیَوْمَ أُحِلَّ لَکُمُ الطَّیِّباتُ وَ طَعامُ الَّذینَ أُوتُوا الْکِتابَ حِلٌّ لَکُمْ وَ طَعامُکُمْ حِلٌّ لَهُمْ»؛ (امروز آنچه پاکیزه است براى شما حلال شده و غذاهاى اهل کتاب براى شما حلال و غذاهاى شما براى آنها حلال است).
به عقیده جمعى از مفسران منظور از «الیوم» (امروز)، روز «عرفه» و به عقیده بعضى بعد از «فتح خیبر» است. ولى بعید نیست همان روز «غدیر خم» و پیروزى کامل اسلام بر کفار بوده باشد، چنان که اشاره خواهد شد. و منظور از ذکر حلال بودن «طیّبات» در اینجا با این که قبل از این روز هم حلال بوده، این است که مقدمه اى براى ذکر «حکم طعام اهل کتاب» باشد.
اما این که: منظور از «طعام اهل کتاب» که در این آیه حلال شمرده شده است، چیست؟
بیشتر مفسران و دانشمندان اهل سنت معتقدند: هر نوع طعامى را شامل مى شود، خواه گوشت حیواناتى باشد که به دست خود آنها ذبح شده و یا غیر آن. ولى اکثریت قاطع مفسران و فقهاى شیعه بر این عقیده اند که: منظور از آن غیر از گوشت هائى است که ذبیحه آنها باشد، تنها عده کمى از دانشمندان شیعه پیرو نظریه اول هستند. روایات متعددى که از ائمه اهل بیت(علیهم السلام) نقل شده این مطلب را تأکید مى کند که منظور از طعام در این آیه، غیر ذبیحه هاى اهل کتاب است. در تفسیر «على بن ابراهیم» از امام صادق(علیه السلام) نقل شده که درباره آیه فوق چنین فرمود: «عَنى بِطَعامِهِمْ هاهُنَا الْحُبُوبَ وَ الْفاکِهَةَ غَیْرَ الذَّبائِحِ الَّتِى یَذْبَحُونَ فَاِنَّهُمْ لایَذْکُروُنَ اسْمَ اللّهِ عَلَیْه»(1)؛
(منظور از طعام اهل کتاب، حبوبات و میوه ها است، نه ذبیحه هاى آنها؛ زیرا آنها هنگام ذبح نام خدا را نمى برند).
دقت در روایات متعدد دیگرى که در جلد 16 «وسائل الشیعه» در باب 51 از «ابواب اطعمه و اشربه»، صفحه 371 مذکور است، و دقت در آیات گذشته نشان مى دهد که تفسیر دوم (تفسیر طعام به غیر ذبیحه) به حقیقت نزدیک تر است؛ زیرا همان طور که امام صادق(علیه السلام) در روایت فوق اشاره فرموده، اهل کتاب بیشتر شرائط ذبح اسلامى را رعایت نمى کنند، نه نام خدا را مى برند و نه رو به سوى قبله حیوان را ذبح مى کنند، همچنین پایبند به رعایت سایر شرائط نیستند. چنین ذبیحه ای در آیات قبل از این آیه تحریم شده است. چگونه ممکن است در آیات قبل، چنین حیوانى صریحاً تحریم شده باشد و در این آیه حلال شمرده شود؟(2)