آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

منافقين و مشرکان زبان به انتقاد و مسخره گشودند که: خداوند برتر و بالاتر از اين است که مثال از عنکبوت، مگس و ... بیاورد و از این طریق در وحیانی بودن قرآن اظهار ترديد و تشکیک کردند، آيه فوق نازل شد و به آنها جواب داد.

در آیه 26 سوره بقره می خوانیم: «إِنَّ اللّهَ لایَسْتَحْیی أَنْ یَضْرِبَ مَثَلاً ما بَعُوضَةً فَما فَوْقَها فَأَمَّا الَّذینَ آمَنُوا فَیَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ وَ أَمَّا الَّذینَ کَفَرُوا فَیَقُولُونَ ما ذا أَرادَ اللّهُ بِهذا مَثَلاً یُضِلُّ بِهِ کَثیراً وَ یَهْدی بِهِ کَثیراً وَ ما یُضِلُّ بِهِ إِلاَّ الْفاسِقینَ»؛ (خداوند از این که به [موجودات ظاهراً کوچکى مانند] پشه و حتى کمتر از آن، مثال بزند شرم نمى کند. [در این میان] آنها که ایمان آورده اند مى دانند که آن، حقیقتى است از طرف پروردگارشان؛ و اما آنها که راه کفر را پیموده اند، [این موضوع را بهانه کرده] مى گویند: «منظور خداوند از این مَثَل چه بوده است؟!» [آرى،] خدا جمع زیادى را با آن گمراه و گروه بسیارى را هدایت مى کند؛ ولى تنها فاسقان را با آن گمراه مى سازد)!
شأن نزول:
جمعى از مفسران از «ابن عباس» در شأن نزول آیه فوق چنین نقل کرده اند: هنگامى که خداوند در آیات گذشته پیرامون منافقین، دو مثال بیان کرد («مَثَلُهُمْ کَمَثَلِ الَّذِی اسْتَوْقَدَ نارا...» و «أَوْ کَصَیِّب مِنَ السَّماءِ») منافقین گفتند: خداوند برتر و بالاتر از این است که چنین مثال هائى بزند، و از این راه در وحى بودن قرآن اظهار تردید کردند، در این موقع آیه فوق نازل شد و به آنها پاسخ گفت.(1)
بعضى دیگر گفته اند: هنگامى که در آیات قرآن، مثل هائى به «ذباب» (مگس) و «عنکبوت» زده مى شد، جمعى از مشرکان این موضوع را بهانه قرار داده، زبان به انتقاد گشودند و مسخره کردند که این چگونه وحى آسمانى است که سخن از «عنکبوت» و «مگس» مى گوید؟ آیه فوق نازل شد و با تعبیراتى زنده به آنها جواب داد.(2)، (3)