آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

نزول آیه ناظر به تمام حوادثی است که باعث ویرانی و منع از مساجد می شود. بنابراین هر یک از شأن نزول هایی که در مورد این آیه آمده، مانند؛ تخریب مسجد الاقصی، منع پیامبر(ص) از مسجد الاحرام و ...، یکى از ابعاد مسأله را منعکس مى کند.

در آیه 114 سوره «بقره» می خوانیم: «وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ مَنَعَ مَساجِدَ اللّهِ أَنْ یُذْکَرَ فیهَا اسْمُهُ وَ سَعى فی خَرابِها أُولئِکَ ما کانَ لَهُمْ أَنْ یَدْخُلُوها إِلاّ خائِفینَ لَهُمْ فِی الدُّنْیا خِزْیٌ وَ لَهُمْ فِی الاْخِرَةِ عَذابٌ عَظیمٌ»؛ (کیست ستمکارتر از آن کس که از بردن نام خدا در مساجد او جلوگیرى کرد و سعى در ویرانى آنها نمود؟! شایسته نیست آنان، جز با ترس و وحشت، وارد این کانون هاى عبادت شوند. بهره آنها در دنیا [فقط] رسوائى است و در آخرت، عذاب عظیم [الهى!]).
شأن نزول:
در کتاب «اسباب النزول» از «ابن عباس» چنین آمده که این آیه در مورد «فطلوس» رومى و یاران مسیحى او نازل شده است، آنها با بنى اسرائیل جنگیدند، «تورات» را آتش زدند و فرزندان آنها را به اسارت گرفتند، بیت المقدس را ویران ساختند و مردارها در آن ریختند.
مرحوم «طبرسى» در «مجمع البیان» از «ابن عباس» نقل مى کند که این کوشش در تخریب و نابودى بیت المقدس همچنان ادامه داشت تا زمانى که به دست مسلمانان، فتح شد.(1)
در روایتى از امام صادق(علیه السلام) نیز مى خوانیم: این آیه در مورد «قریش» نازل گردید، درآن هنگام که از ورود پیامبراکرم(صلى الله علیه وآله) به شهر «مکّه ومسجدالحرام» جلوگیرى کردند.(2)
بعضى شأن نزول سومى نیز براى آیه گفته اند و آن این که: منظور مکان هایى است که مسلمانان در «مکّه» براى نماز داشتند و مشرکان پس از هجرت پیامبر(صلى الله علیه وآله) آنها را ویران کردند.(3)
هیچ مانعى ندارد که نزول آیه ناظر به تمام این حوادث بوده باشد، بنابراین هر یک از شأن نزول هاى فوق یکى از ابعاد مسأله را منعکس مى کند.(4)