آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در تعبیرات ادبى بسیار دیده مى شود که اسم یا عنوانى به افرادى گفته مى شود که آن را بالقوه دارند، مثلاً: انسان در حال حیات خود کسى را به عنوان «وصىّ» خود یا «قیّم» اطفال خویش تعیین مى نماید. در قرآن نیز زکریا از خدا در خواست «ولی» کرد و مقصود او سرپرستى براى بعد از مرگ او بوده، و در روایات نیز پیامبر(ص) علی(ع) را وصی و خلیفه خود معرفی کرده و مقصود بعد از وفات ایشان بوده؛ لذا ولایت علی(ع) نیز از همین قسم است و مانعی ندارد.

در سخنان روزمره، در تعبیرات ادبى بسیار دیده مى شود که اسم یا عنوانى به افرادى گفته مى شود که آن را بالقوه دارند، مثلاً: انسان در حال حیات خود وصیت مى کند و کسى را به عنوان «وصىّ» خود و «قیّم» اطفال خویش تعیین مى نماید و از همان وقت عنوان وصىّ و قیّم به آن شخص گفته مى شود، در حالى که طرف، هنوز در حیات است و نمرده است.
در روایاتى که در مورد على(علیه السلام) از پیامبر(صلى الله علیه وآله) از طرق شیعه و سنى نقل شده، مى خوانیم که پیامبر(صلى الله علیه وآله) او را «وصىّ» و «خلیفه» خود خطاب کرده، در حالى که هیچ یک از این عناوین در زمان پیامبر(صلى الله علیه وآله) نبود، در قرآن مجید نیز این گونه تعبیرات دیده مى شود، از جمله در مورد «زکریا» مى خوانیم که از خداوند چنین تقاضا کرد:
«فَهَبْ لِى مِنْ لَّدُنْکَ وَلِیّاً * یَرِثُنِى وَ یَرِثُ مِنْ آلِ یَعْقُوبَ». (1)
در حالى که مسلّم است منظور از «ولىّ» در اینجا سرپرستى براى بعد از مرگ او بوده است.
بسیارى از افراد، جانشین خود را در حیات خود تعیین مى کنند و از همان زمان، نام جانشین بر او مى گذارند با این که جنبه بالقوه دارد. (2)