آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

قرآن کریم در آیات 1ـ 5 سوره «قارعه» به توصیف قیامت پرداخته و می فرماید: آن حادثه، سخت و بسیار کوبنده و به قدرى عظیم است، که ابعادش به فکر هیچ کس نمى رسد. همان روزى که مردم مانند پروانه هاى پراکنده، حیران و سرگردان به هر سو مى روند و کوهها مانند پشم رنگین حلاجی شده در می آید. پشم هائى که همراه تندباد حرکت کنند، و این آخرین مرحله متلاشى شدن کوه ها است.

قرآن کریم در آیات 1ـ 5 سوره «قارعه» به توصیف قیامت مى پردازد. در آیه نخست مى فرماید: (آن حادثه کوبنده...)؛ «الْقارِعَةُ».
(چه حادثه کوبنده اى است!!)؛ «مَا الْقارِعَةُ».
(و تو چه مى دانى که حادثه کوبنده چیست؟)؛ «وَ ما أَدْراکَ مَا الْقارِعَةُ».
«قارعة» از ماده «قرع» (بر وزن فرع) به معنى کوبیدن چیزى بر چیزى است، به گونه اى که صداى شدیدى از آن برخیزد، تازیانه و چکش را نیز به همین مناسبت «مِقْرَعَة» گویند، بلکه به هر حادثه مهم و سخت «قارعة» گفته مى شود، (تاء تانیث در اینجا ممکن است اشاره به تأکید باشد).
با تعبیراتى که در آیه دوم و سوم، آمده که حتى به پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) مى گوید: تو چه مى دانى آن حادثه سخت و کوبنده چیست؟ روشن مى شود: این حادثه کوبنده به قدرى عظیم است، که ابعادش به فکر هیچ کس نمى رسد.
و یا این که: منظور مرحله دوم، یعنى مرحله زنده شدن مردگان، و طرح نوین در عالم هستى است، و تعبیر به «کوبنده» به خاطر آن است که، وحشت و خوف و ترس آن روز، دل ها را مى کوبد.
آیاتى که بعد از آن آمده، بعضى تناسب با حادثه تخریب جهان دارد، و بعضى متناسب با زنده شدن مردگان، ولى روى هم رفته، احتمال اول مناسب تر به نظر مى رسد، هر چند در این آیات، هر دو حادثه پشت سر یکدیگر ذکر شده است (مانند بسیارى دیگر از آیات قرآن که از قیامت خبر مى دهد).
آن گاه، در توصیف آن روز عجیب مى گوید: (همان روزى که مردم مانند پروانه هاى پراکنده، حیران و سرگردان به هر سو مى روند)؛ «یَوْمَ یَکُونُ النّاسُ کَالْفَراشِ الْمَبْثُوثِ».
«فَراش» جمع «فراشة» بسیارى آن را به معنى «پروانه» مى دانند و بعضى نیز آن را به معنى «ملخ» تفسیر کرده اند، و ظاهراً این معنى از آیه 7 سوره «قمر» که مردم را در آن روز به ملخ هاى پراکنده تشبیه مى کند گرفته شده: «کَأَنَّهُمْ جَرادٌ مُّنْتَشِرٌ» و گرنه معنى لغوى آن همان «پروانه» است.
به هر حال، تشبیه به «پروانه» به خاطر آن است که، پروانه ها معمولاً خود را دیوانه وار به آتش مى افکنند و مى سوزانند، بدکاران نیز خود را در آتش جهنم مى افکنند.
این احتمال نیز وجود دارد که: تشبیه به «پروانه» اشاره به حیرت و سرگردانى خاصى است که در آن روز بر همه انسان ها مستولى مى شود.
و اگر «فراش» به معنى ملخ ها باشد، تشبیه مزبور به خاطر این است که مى گویند: بسیارى از پرندگان به هنگام حرکت دسته جمعى، در مسیر معینى پرواز مى کنند، جز ملخ ها، که در حرکت گروهى مسیر مشخصى ندارند و هر کدام به سوئى پیش مى روند!
پس از آن، به سراغ یکى دیگر از اوصاف آن روز رفته، مى افزاید: (و کوه ها مانند پشم رنگین حلاجى شده مى گردد)؛ «وَ تَکُونُ الْجِبالُ کَالْعِهْنِ الْمَنْفُوشِ».
«عِهْن» (بر وزن ذهن) به معنى پشم رنگ شده است.
و «مَنْفُوش» از ماده «نفش» (بر وزن نقش) به معنى گستردن پشم است که معمولاً به وسیله ابزار مخصوصِ حلاجى و زدن پشم، انجام مى گیرد.
طبق آیات مختلف قرآن، کوه ها در آستانه قیامت نخست به حرکت درمى آیند، بعد درهم کوبیده و متلاشى مى گردند و سرانجام به صورت غبارى در آسمان درمى آیند که در آیه مورد بحث، آن را به پشم هاى رنگین حلاجى شده تشبیه کرده است، پشم هائى که همراه تندباد حرکت کنند و تنها رنگى از آنها نمایان باشد، و این آخرین مرحله متلاشى شدن کوه ها است.
این تعبیر ممکن است اشاره به رنگ هاى مختلف کوه ها نیز باشد؛ چرا که کوه هاى روى زمین هر کدام رنگ خاصى دارند.
به هر حال، این جمله گواه بر آن است که: آیات فوق از مراحل نخستین قیامت، یعنى مرحله ویرانى و پایان جهان سخن مى گوید. (1)