آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

خداوند با اشاره به تکلم زمین در قیامت، زمین را یکى از مهمترین شهود اعمال انسان دانسته و می فرماید: «زمین در آن روز تمام خبر خود را باز مى گوید». هم چنین پیامبر(ص) در این باره می فرماید: «منظور از خبر دادن زمین این است که از اعمال هر مرد و زنى که بر روى زمین انجام داده خبر داده و مى گوید: فلان شخص در فلان روز فلان کار را انجام داد». بر این اساس یا خود زمین از اعمال خیر و شر خبر می دهد یا اینکه آثار اعمال انسان بر صفحه زمین ظاهر می شود، همانطور که اثر انگشت بر اشیاء می ماند و قابل تشخیص است.

خداى متعال در آیه 4 سوره «زلزله» به مسأله تکلم زمین در قیامت اشاره کرده، مى فرماید: (زمین در آن روز تمام خبر خود را باز مى گوید)؛ «یَوْمَئِذ تُحَدِّثُ أَخْبارَها».
آنچه از خوبى ها، بدى ها، و اعمال خیر و شرّ، بر صفحه زمین واقع شده است، همه را برملا مى سازد، و یکى از مهمترین شهود اعمال انسان در آن روز، همین زمینى است که ما اعمال خود را بر آن انجام مى دهیم و شاهد و ناظر ما است.
در حدیثى از پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) مى خوانیم: «أَ تَدْرُونَ ما أَخْبارُها؟»؛ (آیا مى دانید منظور از اخبار زمین در اینجا چیست؟)
«قالُوا: اللّهُ وَ رَسُولُهُ أَعْلَمُ»؛ (گفتند: خدا و پیغمبرش آگاه تر است).
فرمود: «أَخْبارُها أَنْ تَشْهَدَ عَلى کُلِّ عَبْد وَ أَمَة بِما عَمِلَ عَلى ظَهْرِها، تَقُولُ عَمِلَ کَذا وَ کَذا، یَوْمَ کَذا، فَهذا أَخْبارُها»؛ (منظور از خبر دادن زمین این است که: اعمال هر مرد و زنى را که بر روى زمین انجام داده اند خبر مى دهد، مى گوید: فلان شخص در فلان روز فلان کار را انجام داد، این است خبر دادن زمین!). (1)
در حدیث دیگرى از پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) مى خوانیم: «حافِظُوا عَلَى الْوُضُوءِ وَ خَیْرُ أَعْمالِکُمُ الصَّلاةُ، وَ تَحَفَّظُوا مِنَ الأَرْضِ فَإِنَّها أُمُّکُمْ، وَ لَیْسَ فِیها أَحَدٌ یَعْمَلُ خَیْراً أَوْ شَرّاً إِلاّ وَ هِیَ مُخْبِرَةٌ بِهِ!»؛ (مواظبت بر وضو کنید، و بهترین اعمال شما نماز است، و مراقب زمین باشید که مادر شما است، هیچ انسانى کار خیر یا شرّى به جا نمى آورد، مگر این که زمین از آن خبر مى دهد!). (2)
از «ابو سعید خدرى» نقل شده که مى گفت: هر گاه در بیابان هستى، صدایت را به اذان بلند کن؛ چرا که شنیدم از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) مى فرمود: «لا یَسْمَعُهُ جِنٌّ وَ لا اِنْسٌ وَ لا حَجَرٌ اِلاّ یَشْهَدُ لَهُ»؛ (هیچ جن و انس و قطعه سنگى آن را نمى شنود، مگر این که براى او [در قیامت] گواهى مى دهد). (3)
آیا راستى زمین به فرمان خدا زبان مى گشاید و تکلم مى کند؟
یا این که: منظور ظاهر شدن آثار اعمال انسان بر صفحه زمین است؟ زیرا مى دانیم: هر عملى که انسان انجام دهد، خواه ناخواه در اطراف او آثارى به جا مى گذارد، هر چند امروز براى ما محسوس نباشد، درست همانند آثارى که از خطوط انگشتان یک دوست یا دشمن بر روى دستگیره درمى ماند، و در آن روز، همه این آثار ظاهر مى شود، و سخن گفتن زمین، چیزى جز این ظهور بزرگ نیست، همان گونه که گاه به یک شخص خواب آلود مى گوئیم: چشمان تو مى گوید دیشب نخوابیده اى، یعنى آثار بى خوابى در آن نمایان است.
به هر حال، این موضوع عجیبى نیست؛ چرا که همین امروز، با پیشرفت علم و دانش بشر، ابزار و وسائلى اختراع شده که در همه جا و هر لحظه، مى تواند صداى انسان را ضبط کند، یا از انسان و اعمالش عکسبردارى نماید، و به عنوان یک سند مسلّم در دادگاه مطرح شود، به گونه اى که قابل هیچگونه انکار نباشد.
اگر در گذشته، بعضى از شهادت زمین تعجب مى کردند، امروز یک نوار نازک یا یک دستگاه ضبط که به صورت یک دکمه به لباس دوخته مى شود، مى تواند مسائل بسیارى را بازگو کند.
جالب این که: در حدیثى از على(علیه السلام) مى خوانیم که فرمود: «صَلُّوا مِنَ الْمَساجِدِ فِی بِقاع مُخْتَلِفَة، فَإِنَّ کُلَّ بُقْعَة تَشْهَدُ لِلْمُصَلِّی عَلَیْها یَوْمَ الْقِیامَةِ»؛ (در قسمت هاى مختلف مساجد نماز بخوانید، زیرا هر قطعه زمینى، در قیامت براى کسى که روى آن نماز خوانده گواهى مى دهد). (4)
و در حدیث دیگرى آمده است: امیرمؤمنان على(علیه السلام) هنگامى که بیت المال را تقسیم مى کرد و خالى مى شد، دو رکعت نماز به جا مى آورد و مى فرمود: «اِشْهَدِى أَنِّى مَلاَ ْتُکَ بِحَقٍّ، وَ فَرَّغْتُکَ بِحَقٍّ»؛ ([روز قیامت] گواهى ده که من تو را به حق پر کردم و به حق خالى کردم!). (5)، (6)