علماى اخلاق براى جهاد با نفس امورى را بيان كرده اند كه التزام به آنها لازم است. يكي از آن امور «مراقبه» است كه بعد از مرحله «مشارطه» قرار دارد و شخص مراقب است تا نفسش از شرط هایی که با او گذاشته شده تخلف نكند. در این مرحله دو نوع دقت نظر لازم است: يكى قبل از عمل كه در قصد و حركت اوليه مراقب باشد كه براى خدا حركت كند، نه براى هوس. دوم در حین انجام عمل مراقب باشد حركات و سكناتش مطابق خواسته خداوند باشد.

امام علي(ع) مي فرمايد: «متقین، ميانه روى در غِنا و بى نيازى دارند». آنها نه زندگى را بر خود سخت مى گيرند و نه اسراف و تبذير مى كنند. برای این حدیث دو احتمال بیان شده: 1- مراد ميانه روى در طلب مال و تحصيل ثروت باشد. 2- مراد ميانه روى در حركات و سكنات و مصرف اموال بلكه در جميع افعالش دارد.