«نفس» به معناى روح انسان است، و گاه به ذات چيزى «نفس» نيز گفته مى شود. اين واژه به معناى «خون» و «چشم» و «شخص» نيز آمده است. گاه نيز به خصوص «نفس امّاره» و سركش نيز اطلاق مى گردد. در بعضی از آيات قرآن به معناى وجدان آمده كه بخشى از روح آدمى را تشكيل مى دهد.
«نَفس» به گفته راغب، لسان العرب، قاموس، كتاب العين و ديگران به معناى «روح» است كه مركز ادراكات انسان مى باشد. در قرآن مجيد مراحلى براى «نفس» ذكر شده مانند: «نفس اماره،»؛ «نفس لوامة»؛ و «نفس مطمئنه».
قالَ رَسُولُ اللهِ(صلى الله عليه وآله):
مَنْ مَاتَ وَ لَمْ يَحُجَّ فَلْيَمُتْ إِنْ شَاءَ يَهُودِيّاً وَ إِنْ شَاءَ نَصْرَانِيّاً
هر کس حجّ به جاى نياورده بميرد ]به او گفته شود [اگر خواهى يهودى بمير و اگر خواهى نصرانى.
مستدرک الوسائل: 8/18