سوره علق اولین سوره ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده است. خداوند در آغاز سوره به پیغمبر اکرم(ص) دستور تلاوت مى دهد؛ آن گاه، از آفرینش انسان  و تکامل او سخن می گوید؛ سپس از انسان هاى ناسپاسى که على رغم این همه موهبت و اکرام الهى، راه طغیان را پیش مى گیرند، سخن به میان مى آورد و سرانجام، به مجازات دردناک کسانى که مانع هدایت مردم و اعمال نیک اند، اشاره مى کند و سوره را با دستور «سجده» و «تقرب» به درگاه پروردگار پایان مى دهد.

خداوند برای درهم شکستن غرور انسان که سرچشمه سرکشى ها و ناسپاسى هاست در سوره عبس به آفرینش انسان از نطفه ای ناچیز اشاره کرده. مى فرماید: خداوند این انسان را از نطفه اى ناچیز و بى ارزش آفرید. چرا این انسان، به اصل خلقت خود نمى اندیشد؟! دقت در آفرینش انسان از نطفه و اندازه گیرى تمام ابعاد وجودى او، بهترین دلیل براى خداشناسى است و انسان با علم به این مسئله هیچگاه دچار غرور نخواهد شد.