بر خلاف آن چه بعضى مى پندارند، «تقيّه» يك موضوع تعبّدى نيست و به يك فرقه خاص مثل شيعه يا اسلام اختصاص ندارد؛ بلكه «تقيّه» (البتّه در موارد خاصّى، نه در همه جا) يك قانون و اصل عقلايى است كه در تمام مكتب هاى جهان، اعمّ از خداپرست و مذهبى و يا غير مذهبى و ماترياليست وجود دارد و در حقيقت جزئى از قانون كلّى «دَوَران امر بين اهمّ و مهمّ» محسوب مى شود مسلّم است كه هیچ کس بدون جهت جان و يا سرمايه خود یا افراد وابسته به خويش را به خطر نمی اندازد؛ مگر اين كه هدف بزرگترى در ميان باشد.

بى شك «تجسّس» در حالات خصوصى مردم ناپسند است و قرآن از آن نهي نموده است؛ ولى گاه مواردى پيش مى آيد كه اگر با حُسن ظنّ برخورد شود، خطراتى براى جامعه اسلامى دارد، مانند توطئه منافقان داخلى يا نقشه‌ دشمنان خارجي كه به دست مزدوران داخلي انجام مى شود. در اين موارد بايد با سوء ظن نگريست و براى حفظ اهداف مهمتر تجسّس نمود و اين همان فلسفه تشكيل دستگاه هاى اطّلاعاتى و ضدّ اطلاعاتى است. نوع ديگر تجسّس، تجسّس در كار مأموران حكومتى است تا معلوم شود آنها وظايف خود را به خوبي انجام مى دهند يا نه.