عقيل برادر اميرمؤمنان(ع) است و با هم از يك پدر و مادر هستند. او پسر دوم ابوطالب می باشد و بيست سال از امام علی(ع) بزرگتر بوده است. از مجموع آنچه درباره او نقل شده، چنين استفاده مى شود كه او مرد با ايمان و نيك نفسى بود، ولى از نظر روحى ضعيف بود و اگر گاهى لغزشى از او سرزده به علت همين ضعف بود. يكى از امتيازات او آگاهى وسيعش نسبت به علم انساب بود؛ قبائل عرب را خوب مى شناخت و از نسبهاى آنها آگاه بود. حتی بعضى او را يكى از نسب شناسان چهارگانه عرب شمرده اند.

از رسول خدا(ص) نقل شده که به عقیل بن ابى طالب فرمود: «اى ابو یزید! من تو را به دو جهت دوست دارم؛ یکى به خاطر خویشاوندى با من، و دیگرى به خاطر اینکه مى دانم عمویم ابوطالب تو را دوست مى داشت».
این، گواه راستینى است بر اینکه پیامبر(ص) معتقد به ایمان عموى خود بودند وگرنه دوست داشتن کافر چه ارزشى دارد تا سبب شود آن حضرت(ص) فرزندان او را دوست بدارد؟