بسياري از نوابغ شعر و ادب بزرگ قرن اوّل و دوم با قصيده هاي هيجان انگيز يا قطعات پرارزش در مدح ائمه(ع) و نكوهش سلاطين و خلفاى وقت و ظلم و ستم آنها و اظهار محبت نسبت به اهل بيت(ع) و ابراز تنفر از دشمنان آنها به گسترش تشيّع كمك فراواني كردند. با وجود احتياج شديد مادي آنها به هيأت حاكمه و ترس از آنها و فشارهاى حكومت، هيچ چيزي مانع حمايت آنها از حق و مبارزه با طرفداران باطل نشده است.

هنگامى که امیرالمؤمنین(ع) درباره رفتن به صفّین براى جنگ با معاویه با کوفیان سخن مى گفت، عمرو بن حمق از جا برخاست و امام را مورد خطاب قرار داد و عرض کرد: «اى امیرالمؤمنین! ... من تو را به پنج خصلت دوست دارم؛ تو پسر عموى رسول خدا(ص) و وصىّ او و پدر ذریه رسول خدایى که در بین ما باقى مانده است و تو اسبق مردم به اسلام و از همه مهاجرین سهم بیشترى در جهاد دارى...».

در عصر امام حسین(ع) معاویه حکومت سلطنتى استبدادى تشکیل داده و چهره اسلام را وارونه ساخته بود. او از یک سو، سیاست فشار سیاسى و اقتصادى را در مورد مسلمانان آزاده و راستین اعمال مى کرد، و از سوى دیگر، با احیاى تبعیضهاى نژادى و رقابتهاى قبیله اى در میان قبائل، آنان را به جان هم مى انداخت، تا از جانب آنها خطری متوجه او نباشد. از سوى سوم، به کمک عوامل مزدور خود با جعل حدیث به حکومتش وجهه مشروع و مقبول مى بخشید. در اثر این سیاست، مسلمانان، تبدیل به افرادى ترسو، سازشکار، و ظاهر ساز گشته بودند.