توصيف خداوند به «الْأَوَّلُ وَ الْآخِرُ» نه تنها با ازلی و ابدی بودن خداوند منافاتی ندارد، بلکه تعبير لطيفى است از ازلی و ابدی بودن خداوند. منظور از آن اینست که هر چيزى اوّل فرض شود، خدا قبل از آن چيز بوده؛ پس او نسبت به تمام ماسواى خود اوّل است؛ همچنين هر چيزى كه آخر فرض شود، خداى تعالى بعد از آن خواهد بود.
در توضیحی دیگر می توان گفت او وجودى بى انتها و «واجب الوجود» است. یعنى هستی اش از درون ذات او است نه از بيرون، تا پايان گيرد يا آغازى داشته باشد. بنابراين از ازل بوده و تا ابد خواهد بود. بنابراين تعبير به اوّل و آخر هرگز زمان خاصّى را در بر ندارد و اشاره به مدّت معيّنى نيست.

طبق آیه 67 سوره مؤمن اولین مرحله از مراحل هفتگانه خلقت انسان، مرحله تراب است که مربوط به آفرینش حضرت آدم و یا خلقت همه انسان ها از خاک است. مرحله دوم، مرحله نطفه است. مرحله سوم، مرحله تکامل نطفه است که به صورت یک قطعه خون بسته و بعد از آن طبق آیات دیگر قرآن به صورت مضغه در آمده است. مرحله چهارم تولد جنین است، سپس تکامل قدرت و قوت جسمی، و پس از آن  دوران پیرى که مرحله پنجم و ششم است. آخرین مرحله، پایان عمرست که انتقال از این سرا به سراى جاویدان تحقق مى یابد.