عوامل متعددی سبب انحطاط مسلمانان شده، که می توان آنها را به عوامل درونی و بیرونی تقسیم کرد. 1- عوامل درونی: عواملی هستند که از ناحیه خود مسلمانان سبب انحطاط تمدن اسلامی گردیده است. همانند: ایجاد حکومت های موروثی مانند بنی امیه و بنی عباس، فقدان وحدت و ثبات لازم پس از رحلت پیامبر(ص)، وجود جنگ های مستمر، فرقه گرایی و انحرافات فکری و ... 2- عوامل بیرونی: که از ناحیه دشمنان اسلام و مسلمانان بود. مانند: پدیده استعمار اقتصادی، توطئه های مخالفان دین و پدیده استعمار فرهنگی، ظهور مغولان و ... .

امام علی(ع) با تأکید بر همراهی با جماعت و پرهیز از تفرقه می فرماید: «دست خدا با جمعيت است». در واقع اتحاد مسلمانان سبب قدرت و شوكت آنان شده و تفرقه سبب ذلت و خواری آنان می شود و از سویی جدایی از جامعه سبب انزوا و انحرافات فکری می شود. هم چنین امام در کلامی دیگر می فرماید: «افراد تك رو طعمه شيطانند همان گونه كه گوسفند تك رو طعمه گرگ مى شود». البته بديهى است منظور همراهی با اكثريتى است كه داراى ايمان و ارزش هاى انسانى و اخلاقى باشند و اسلام هرگز هماهنگى با اكثريت فاسد را توصيه نكرده و نمى كند.