«ولایت فقیه» به معنای جواز تصرف و سرپرستی و عهده دار شدن شخص فقیه در یک امر خاص است. گاه این امر شخصی است مانند اجرای عقد نکاح و گاهی امری کلی مثل عهده داری حکومت جامعه اسلامی. اقوال مختلفی بین فقها وجود دارد که محدوده مجاز برای اعمال ولایت فقیه تا چه اندازه است؟ آیا فقیه بر همه شؤون حکومتی و اجتماعی، امور حسبه، اموال و انفس مردم و...  ولایت دارد یا نه ولایت او منحصر است در سرپرستی امور خاص؟

به باور امام خمینی هر اختیاری که پیامبر اسلام(ص) در اداره جامعه اسلامی داشته برای فقیه عادل هم ثابت است اعم از تدارک و بسیج سپاه، تعیین والیان ولایات و استانداران، گرفتن مالیات و صرف آن در مصالح مسلمانان و... البته این درباره اختیاراتی است که معصوم(ع) از جنبه ولایت و سلطنت اجتماعی و سیاسی دارد.

امام علی(ع) در ارتباط با صفات پیامبر(ص) می فرماید: «خداوند او را فرستاد تا مردم را به سوى حق دعوت كرده و گواه بر اعمال خلق باشد». در واقع ماموریت پیامبر(ص) تنها ابلاغ دعوت حق نبود، بلكه بر اجراى آن نيز نظارت داشته و اين همان معنى امامت و ولايت تشريعى پیامبر(ص) است. امام در ادامه مى فرمايد: «او بدون سستى و کوتاهی، به ابلاغ رسالتش پرداخت و بدون هیچ عذر و بهانه اى با دشمنان جهاد كرد». این تعبیرات امام اشاره اى پر معنى به كوتاهى و بهانه جويى مردم كوفه در ترك جهاد دارد.