پاسخ اجمالی:
«تشابه» در آیات قرآن نه نسبى است و نه ذاتى و واقعى؛ بلكه «شأنى و نوعى» است. به اين معنی كه برخى آيات، به جهت محتواى بلند و كوتاهى لفظ و عبارت، زمينه تشابه در آنها فراهم است؛ يعنى جاى آن را دارد كه تشابه ايجاد كند؛ زيرا تنگى و كوتاهى قالب، موجب گرديده تا لفظ در اِفاده معناى مراد ـ كه بسيار بلند و پهناور است ـ كوتاه آيد و نارسا جلوه كند.
پاسخ تفصیلی:
در بحث «تشابه» يك پرسش مهم اين است كه آيا تشابه در آيات قرآن، نسبى است يا مطلق؟ آيا متشابه بودنِ آيات يك واقعيّت ذاتى آيات قرآن است و اين آيات فى نفسه براى همه متشابه است، گرچه براى دانشمندان امكان رفع تشابه فراهم است! يا آن كه اساسا، براى ارباب بصيرت تشابهى وجود ندارد و وجود تشابه تنها براى آن دسته از مردم است كه علم كافى ندارند؟
در پاسخ بايد گفت: تشابه برخى از آيات نه نسبى است و نه ذاتى و واقعى؛ بلكه شأنى و نوعى است. به اين معنا كه برخى آيات، به جهت محتواى بلند و كوتاهى لفظ و عبارت، زمينه تشابه در آنها فراهم است؛ يعنى جاى آن را دارد كه تشابه ايجاد كند؛ زيرا تنگى و كوتاهى قالب، موجب گرديده تا لفظ در اِفاده معناى مراد ـ كه بسيار بلند و پهناور است ـ كوتاه آيد و نارسا جلوه كند. نوعا افراد، با برخورد با اين گونه موارد دچار اشتباه و ترديد مى گردند؛ زيرا ظاهر عبارت نمى تواند معنا را كاملا در اختيار بيننده يا شنونده قرار دهد. ولى احيانا كسانى هستند، با سبق اطلاعات و واقف بودن بر رموز معانى و الفاظ وارده در قرآن كه دچار اين اشكال نگردند، لذا تشابه در قرآن، شأنى و نوعى است، نه نسبى و نه واقعى و همگانى.(1)
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.