آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

«علّامه طباطبايى» درباره نزول دفعی و تدریجی قرآن معتقد است: «قرآن داراى دو وجود است: ظاهرى در قالب الفاظ و عبارات، و باطنى در جايگاه اصلى خود. قرآن در شب قدر با همان وجود باطنى و اصلى خود يكجا بر قلب پيامبر اكرم(ص) فرود آمد. سپس تدريجا با وجود تفصيلى و ظاهرى خود در فاصله هاى زمانى و در مناسبت هاى مختلف و پيش آمدهاى گوناگون در مدت نبوّت نازل گرديد».

«علّامه طباطبايى» درباره «نزول دفعی و تدریجی قرآن» بیان لطیفی دارند، ایشان می فرمایند: «اساسا قرآن داراى وجود و حقيقتى ديگر است كه در پس پرده وجود ظاهرى خود پنهان و از ديد و درك معمولى به دور است. «قرآن» در وجود باطنى خود از هرگونه تجزيه و تفصيل عارى است: «كِتَابٌ أُحْكِمَتْ آيَاتُهُ ثُمَّ فُصِّلَتْ مِن لَّدُنْ حَكِيمٍ خَبِيرٍ»(1)؛ (این کتابى است که آیاتش استحکام یافته؛ سپس تشریح شده و از نزد خداوند حکیم و آگاه [نازل گردیده] است!). «وَ إِنَّهُ فِي أُمِّ الْكِتَابِ لَدَيْنَا لَعَلِيٌّ حَكِيمٌ»(2)؛ (و این [قرآن] در لوح محفوظ نزد ما والا و استوار است!). «إِنَّهُ لَقُرْآنٌ كَرِيمٌ * فِي كِتَابٍ مَّكْنُونٍ * لَّا يَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ»(3)؛ (که آن، قرآن پر ارزشى است * که در کتاب محفوظى جاى دارد * و جز پاکان نمى توانند به آن دست زنند [و دست یابند]). «وَ لَقَدْ جِئْنَاهُم بِكِتَابٍ فَصَّلْنَاهُ عَلَىٰ عِلْمٍ ...»(4)؛ (ما کتابى براى آنها آوردیم که [اسرار و رموز] آن را با آگاهى شرح دادیم ...).
پس «قرآن» داراى دو وجود است: ظاهرى در قالب الفاظ و عبارات، و باطنى در جايگاه اصلى خود. لذا «قرآن» در «شب قدر» با همان وجود باطنى و اصلى خود ـ كه داراى حقيقت واحدى است ـ يكجا بر قلب پيامبر اكرم(صلی الله علیه و آله) فرود آمد. سپس تدريجا با وجود تفصيلى و ظاهرى خود در فاصله هاى زمانى و در مناسبت هاى مختلف و پيش‌آمدهاى گوناگون در مدت نبوّت نازل گرديد».(5)،(6)