آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

مدت زمان «نزول تدريجى قرآن»، بيست سال بوده است. بر اساس دیدگاه مفسرین، نزول قرآن سه سال بعد از بعثت آغاز و تا آخرين سال حيات پيامبر(ص) ادامه داشته است. «على بن ابراهيم قمى» در این باره مى گويد: از امام صادق(ع) سؤال شد: چگونه قرآن در ماه رمضان نازل گرديد، با آن كه در طول بيست سال نازل شده است؟ امام صادق(ع) در پاسخ فرمودند: «ثُمَّ نَزَلَ فِي طُولِ عِشْرِينَ عَامّاً»؛ (سپس در مدت بيست سال قرآن نازل شد).

مدت «نزول تدريجى قرآن» بيست سال بوده است. نزول «قرآن» سه سال بعد از بعثت آغاز و تا آخرين سال حيات پيامبر اكرم(صلی الله علیه و آله) ادامه داشت. «ابوجعفر محمد بن يعقوب كلينى رازى» (متوفاى 328) حديثى آورده است كه «حفص بن غياث» از امام جعفر صادق(علیه السلام) مى پرسد: با آنكه نزول قرآن در مدت 20 سال بوده، چرا خداوند فرموده است: «شَهْرُ رَمَضانَ الَّذي اُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ»(1)؛ ([روزه، واجب در] ماه رمضان است؛ ماهى که قرآن در آن نازل شده است)؟! «محمد بن مسعود عياشى سمرقندى» (متوفاى 320) از «ابراهيم بن عمر صنعانى» نقل مى كند كه به حضرت امام صادق(ع) عرض كرد: چگونه قرآن در ماه رمضان نازل گرديده با آنكه در مدت بيست سال نازل شده است؟(2) «على بن ابراهيم قمى» مى گويد: از امام صادق(ع) سؤال شد: چگونه قرآن در ماه رمضان نازل گرديد، با آنكه در طول بيست سال نازل شده است؟(3) امام صادق(ع) در روايات مذكور تصريح فرمودند: «... ثُمَّ نَزَلَ فِي طُولِ عِشْرِينَ عَامّاً ...»؛ (... سپس در مدت بيست سال قرآن نازل شد ...). «ابن بابويه صدوق»(4) و «علّامه مجلسى»(5) و «سيد عبدالله شُبّر»(6) و ديگران اين نظر را برگزيده اند.(7)
«سعيد بن مسيّب» (متوفاى 95)، از بزرگان تابعين و از فقهاى سبعه مدينه، مى گويد: «قرآن بر پيامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) در سن 43 سالگى نازل شد(8) و اين غير از بعثت است كه به اتفاق امّت در سن 40 سالگى بوده است». «واحدى نيشابورى» از «عامر بن شراحيل شعبى»، از فقها و ادباى تابعين (20 ـ 109) نقل مى كند كه گفته است: «مدت نزول قرآن حدودا بيست سال بوده است»(9)، و نيز «امام احمد بن حنبل» از وى نقل مى كند كه گفته است: «نبوت پيامبر(ص) در سن چهل سالگى بوده است و پس از سه سال، قرآن در مدت بيست سال نازل شده است» و «ابوالفداء» معروف به «ابن كثير» مى گويد: «سند اين نقل كاملا صحيح است».(10) «ابوجعفر طبرى» از «عكرمه» روايت كرده كه «ابن عباس» گفته است: «نزول قرآن، از آغاز تا پايان، بيست سال به طول انجاميد».(11) «ابوالفداء اسماعيل بن ‌كثير دمشقى» (متوفاى 774) از «محمد بن اسماعيل بخارى» حديثى مي آورد كه «ابن عباس» و «عايشه» گفتند: «قرآن به مدت ده سال در مكّه و ده سال در مدينه نازل شد» و نيز از «ابوعبيد قاسم بن سلام» روايت بيست سال نزول قرآن را آورده و در پايان گفته است: «هذا اِسناد صحيح».(12)،(13)