آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علی(ع) در توصیف این صفات خداوند می فرماید: «او شنوا و بیناست؛ ولی از ابزار شنیدن و دیدن استفاده نمی کند»؛ زیرا اینکار با حضور ذات خداوند در همه جا و در ظاهر و باطن همه اشياء انجام می پذیرد.

امام علی(عليه السلام) در بخشی از خطبه 152 «نهج البلاغه» در توصیف برخي از صفات خداوند می فرماید: (او شنواست؛ ولى نه با استفاده از ابزار شنوايى و بيناست؛ نه به وسيله باز و بسته كردن پلك ها)؛ «وَ السَّمِيعِ لَا بِأَدَاةٍ، وَ الْبَصِيرِ لَا بِتَفْرِيقِ آلَةٍ». اين توضيحات امام(ع) به علت اين است كه وقتى سخن از بينايى و شنوايى و صفات ديگرى همانند آنها به ميان مى آيد، فوراً ذهن ما متوجه بينايى و شنوايى خودمان با ابزار و آلاتى مانند گوش و چشم با آن ساختمان هاى مخصوصشان مى شود؛ در حالى كه بينايى و شنوايى او با آلات و ابزار ممكن نيست؛ بلكه اینکار با حضور ذاتش در همه جا و در ظاهر و باطن همه اشياء انجام می پذیرد.
تعبير «لَا بِتَفْرِيقِ آلَةٍ» ممكن است اشاره به اين نكته باشد كه انسان براى ديدن يك منظره كامل مثلا از يك خانه بايد چشم خود را متوجه نقاط مختلف آن خانه كند؛ بالا و پايين و شرق و غرب آن را ببيند و عكس هاى متعددى از آن به مغز مخابره شود و مغز آنها را در كنار هم بچيند و ترسيم كاملى از آن خانه درست كند؛ بنابراين، كار اوّل عکسبرداری توسط چشم و كار دوّم تركيب آنها با يكديگر توسط مغز است.
در مورد مشاهده يك حركت مثلا حركت يك انسان باز همين كار انجام مى شود كه دقيقاً شبيه فيلمبردارى معمولى است، چشم از شكل و هيئت آن انسان در هر لحظه عكسى بر مى دارد و به مغز مخابره مى كند. هنگامى كه اين عكس ها در كنار هم چيده شود صحنه حركت تجسّم مى شود.(1)