آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

حضرت علی(ع) از همان لحظه اول، همراه با پيامبر اكرم(ص) بود و آن زمان كوتاهى هم كه در مكه ماند به دستور پيغمبر بود زیرا اولا: مامور بود در «ليلة المبيت»، در جاى پيغمبر بخوابد تا مشركان از نقشه هجرت آگاه نشوند و پيامبر(ص) به سلامت از مكه بيرون رود. ثانیا: امانتهاى مردم را كه نزد پيامبر(ص) بود به آنها برگرداند و زنانى از نزديكان پيامبر(ص) را همراه بر دارد و در اولين فرصت به سوی مدينه حركت كند؛ بنابراين او در امر هجرت پيشگام بود و تأخير چند روزه تنها به فرمان پيامبر(ص) بود.

امام علی(عليه السلام) در خطبه 57 نهج البلاغه مى فرمايد: (من پيشگام در ایمان و هجرت بودم)؛ «وَ سَبَقتُ إلی الإیمانِ وَ الْهِجْرَةِ». در اينجا اين سؤال پيش مى آيد كه چگونه امام پيشگام در هجرت بود؟ زيرا اگر منظور هجرت از «مكّه» به «مدينه» است كه سرآغاز تاريخ اسلام شد و هر جا هجرت بدون ذكر قرينه خاصّى گفته مى شود ذهنها متوجه آن مى شود، حضرت علي(عليه السلام) نخستين مهاجر نبود؛ چرا كه مى دانيم ابوبكر به هنگام هجرت، پيامبر اكرم(صلی الله عليه و آله و سلم) را همراهى مى كرد.
در پاسخ اين سؤال مى گوييم: اوّلا حضرت علی(عليه السلام) از همان لحظه اول پيامبر اكرم(صلی الله عليه و آله و سلم) را همراهى كرد و اين كه زمان كوتاهى در «مكه» ماند صرفاً به دستور خود پيغمبر اسلام(صلی الله عليه و آله و سلم) بود، كه مى خواست در آن شب تاريخى يعنى «ليلة المبيت» حضرت علي(عليه السلام) در جاى او بخوابد تا مشركان از نقشه هجرت آگاه نشوند و پيامبر اكرم(صلی الله عليه و آله و سلم) به سلامت از «مكّه» بيرون رود. به تعبیر دیگر، حضرت علی(علیه السلام) با آن جانفشانی بزرگ، زمینه هجرت پیامبر(صلی الله عليه و آله و سلم) را فراهم کرد. از اين گذشته، حضرت علی(عليه السلام) مأمور بود امانتهاى مردم را كه نزد پيامبر اسلام(صلی الله عليه و آله و سلم) بود به آنها بسپارد و زنانى از نزديكان پيامبر اكرم(صلی الله عليه و آله و سلم) را همراه بر دارد و در نخستين فرصت حركت كند؛ بنابراين او در امر هجرت پيشگام بود و اگر چند روزى تأخير افتاد تنها به فرمان پيامبر اسلام(صلی الله عليه و آله و سلم) بود.
جالب اين كه طبق گفته شيخ «طوسى» در «امالى» حضرت علی(عليه السلام) در دومين شبى كه پيغمبر در غار بود به ديدار پيغمبر شتافت و پيامبر نيز به حضرت علی(عليه السلام) دستور داد كه دو شتر براى او و همراهش آماده سازد و مخفيانه به نزديكى غار بياورد، ابوبكر گفت: من شتر را قبلا آماده كردم. پيامبر اسلام(صلی الله عليه و آله و سلم) به حضرت علی(عليه السلام) دستور داد پول شترهاى ابوبكر را بپردازد و حضرت علی(عليه السلام) چنين كرد(1) و اين نشان مى دهد كه حضرت علی(عليه السلام) در هر مرحله براى همراهى پيامبر آمادگى داشت و جز به دستور آن حضرت در «مكّه» نماند. ثانياً: گروهى كه در نخستين مرحله به پيغمبر پيوستند آنها را سابقين و پيشگامان در هجرت مى نامند و حضرت علی(عليه السلام) از آنان بود.(2)،(3)