آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علي(ع) در مقام تعظیم پیامبر(ص)، از خداوند نعمت هایی را برای آن حضرت مسئلت کرده و می فرماید: «بار خدايا! سهم وافرى از عدل خود و پاداش مضاعفى از خيرات، از فضل خود، نصيب او بگردان!، خداوندا! بناى رفيع او را برترين بناها قرار ده، و او را بر سرِ خوانِ [رحمت] خويش گرامى دار؛ بر شرافت مقام او نزد خود بيفزاى؛ وسيله قرب خود را به وى عنايت كن؛ و مقام بلند و افضل را به او عطا فرما!».

امام علي(علیه السلام) در بخشی از خطبه 106 «نهج البلاغه» به عنوان قدردانى از زحمات طاقت فرساى پيامبر(صلى الله عليه وآله) و تعظيم و تكريم مقام والاى آن حضرت، دست به دعا برداشته و هفت نعمت الهى را براى اين رسول گرامى(ص) از خدا طلب کرده و عرضه مى دارد: (بار خدايا! سهم وافرى از عدل خود و پاداش مضاعفى از خيرات، از فضل خود، نصيب او بگردان!)؛ «اللَّهُمَّ اقْسِمْ لَهُ مَقْسَماً مِنْ عَدْلِكَ، وَ اجْزِهِ مُضَعَّفَاتِ الْخَيْرِ مِنْ فَضْلِكَ».
(خداوندا! بناى رفيع او را برترين بناها قرار ده، و او را بر سرِ خوانِ [رحمت] خويش گرامى دار؛ بر شرافت مقام او نزد خود بيفزاى؛ وسيله قرب خود را به وى عنايت كن؛ و مقام بلند و افضل را به او عطا فرما!)؛ «اللَّهُمَّ أَعْلِ عَلَى بِنَاءِ الْبَانِينَ بِنَاءَهُ وَ أَكْرِمْ لَدَيْكَ نُزُلَهُ(1)، وَ شَرِّفْ عِنْدَكَ مَنْزِلَهُ، وَ آتِهِ الْوَسِيلَةَ، وَ أَعْطِهِ السَّنَاءَ(2)، وَ الْفَضِيلَةَ».
در دعاى اوّل و دوم اين نكته نهفته شده كه: پيامبر(صلى الله عليه وآله) به مقتضاى عدل الهى استحقاق پاداش فراوانى دارد و به مقتضاى فضل پروردگار پاداش هاى مضاعف، «قرآن مجيد» در این ارتباط مى فرمايد: «مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا»(3)؛ (كسى كه كار نيكى كند، ده برابر به او پاداش داده مى شود). به يقين يك پاداش به مقتضاى عدل است، و نُه پاداش به مقتضاى فضل پروردگار.
درخواست علوّ بناى پيغمبر(صلى الله عليه وآله) بر بناى همه بنا كنندگان، يا اشاره به برترى آيين او بر همه آئين ها، به مقتضاى «لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ»(4) مى باشد؛ يا برترى بناى مقامات بهشتى او؛ و يا برترى روحيات و فضايل معنوى آن حضرت است؛ ولى تفسير اوّل مناسب تر به نظر مى رسد.
تعبير به «وَ آتِهِ الْوَسِيلَةَ»‏ ظاهراً اشاره به مقام عالى قُرب است و نتيجه آن درجاتِ بسيار عالى بهشتى است. در حديثى مى خوانيم كه: «پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) خطاب به اصحاب خود فرمود: «سَلُوا اللهَ لِيَ الْوَسِيلَةَ»؛ (از خداوند براى من وسيله بخواهيد!)، [و در ادامه حديث آمده:] «هِيَ دَرَجَتي فِي الْجَنَّةِ، وَ هِيَ أَلْفُ مِرْقَاةِ ... فَلَا يَبْقَى يَوْمَئِذٍ نَبِىٌّ وَ لَا صِدِّيقٌ وَ لَا شَهِيدٌ إِلَّا قَالَ طُوبَى لِمَنْ كَانَ هذِهِ الدَّرَجَةُ دَرَجَتَهُ»؛ (وسيله درجه من در بهشت است كه هزار پله دارد)، [سپس فاصله عظيم بين اين مراتب را شرح مى دهد تا به اينجا مى رسد:] در آن روز هيچ پيامبر و صدّيق و شهيدى نيست؛ مگر اينكه مى گويد خوشا به حال آن كس كه اين مقام، مقام او است!».(5)
در پايان، امام(عليه السلام) دست به دعا بر مى دارد و براى خود و يارانش دعا مى كند، عرضه مى دارد: ([خداوندا] ما را در زمره [دوستان و پيروان] او محشور بگردان؛ در حالى كه [به خاطر اعمال خويش] نه رسوا باشيم، نه پشيمان، نه منحرف، نه پيمان شكن، نه گمراه، نه گمراه كننده، و نه فريب خورده!)، «وَ احْشُرْنَا فِى زُمْرَتِهِ غَيْرَ خَزَايَا(6)، وَ لَا نَادِمِينَ، وَ لَا نَاكِبِينَ، وَ لَا نَاكِثِينَ، وَ لَا ضَالِّينَ، وَ لَا مُضِلِّينَ، وَ لَا مَفْتُونِينَ».
اشاره به اينكه كسانى كه بتوانند در پرتو علم و عمل، در زمره ياران پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) قرار گيرند، از اين هفت آسيب بزرگ در امانند. در روز قيامت خوار و رسوا و شرمنده نمى شوند و هنگامى كه در برابر نتايج اعمال خود قرار مى گيرند از كرده ها پشيمان نخواهند شد؛ در صف منحرفان و پيمان شكنان قرار نخواهند گرفت؛ در وادى ضلالت سرگردان نمى شوند و بارِ گناه ديگران را بر دوش نمى كشند و فريب شيطان و هواى نفس را نمى خورند.
در حقيقت امام(عليه السلام) به گروه هايى از امت پيامبر(صلى الله عليه وآله) اشاره مى كند كه هنگامى كه وارد صحنه محشر مى شوند، در يكى از اين صفوف هفتگانه قرار مى گيرند و شايد در ميان مخاطبانِ حضرت در آن روز نيز وجود داشتند و امام(ع) با دعايش به آنها هشدار و اندرز مى دهد.(7)