آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

«انصاف در سخن» نقطه مقابل مراء و جدال می باشد، که به مفهوم حق جو و حق پذیر بودن در همه حال است. البته انصاف كه در روايات اسلامى مکرر ستوده شده به معنى يكسان نگريستن به منافع خويش و ديگران است، که يكى از شاخه هاى آن انصاف در سخن مى باشد. امام صادق(ع)، رعايت انصاف را در ردیف برترین اعمال دانسته است. همچنين آن حضرت، خانه های بهشتى را پاداش ترك مراء و انصاف قرار می دهد.

انصاف در بحث، نقطه مقابل مراء و جدال است، يعنى انسان به سخنان ديگران آن گونه بنگرد كه به سخنان خويش مى نگرد و از آن همان گونه دفاع كند كه از سخن خويش دفاع مى كند و به تعبير ديگر طالب حق باشد و آن را نزد هر كس و هر کجا یافت، پذيرا شود هر چند گوينده حق يك فرد عادى و او عالمى بزرگ و پر آوازه باشد؛ حتى اگر كودكى يا كافر و ظالمى سخن حقى بگويد آن را بپذيرد.
البته انصاف كه در روايات اسلامى از آن ستايش فراوان شده به معنى يكسان نگريستن به منافع خويش و ديگران است ولى يكى از شاخه هاى آن انصاف در سخن مى باشد. امام صادق(عليه السلام) در حديث معروفى مى فرمایند: «سَيِّدُ الاْعْمالِ ثَلاثَةٌ: اِنْصافُ النّاسِ مِنْ نَفْسِكَ حَتّى لا تَرْضى بِشَىء اِلاّ رَضِيتَ لَهُمْ مِثْلَهُ وَ مُواساتُكَ الاْخَ فِى الْمالِ وَ ذِكُرُ اللّهِ عَلى كُلِ حال»(1)؛ (برترين اعمال سه چيز است: رعايت انصاف در حق مردم نسبت به خويشتن تا آنجا كه چيزى را براى خود نخواهى مگر اينكه همانندش را براى آنها بخواهى و مواسات با برادر دينى در مال و ذكر خدا در هر حال).
جالب اينكه در بعضى از روايات مشاهده می کنیم امام صادق(عليه السلام) هنگامى كه چهارخانه بهشتى را در برابر چهار عمل تضمين مى كند، ترك مراء را سومين عمل و انصاف در برابر مردم را چهارمين عمل مى شمرد كه ممكن است اشاره اى به انصاف در سخن بوده باشد.(2)