آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علی(ع) در ارتباط با غسل و کفن پیامبر(ص) می فرماید: «من متصدّى غسل او بودم؛ در حالى كه فرشتگان مرا يارى مى كردند، [گويى] در و ديوار و صحن خانه به ضجّه درآمده بودند، گروهى [از فرشتگان] به زمين مى آمدند و گروهى به آسمان مى رفتند و گوش من از صداى آنان كه آهسته بر آن حضرت نماز مى خواندند، خالى نمى شد تا زمانى كه او را در قبر به خاك سپرديم». در روايات شيعه و اهل سنّت نيز آمده است: «تنها متولّى غسل و دفن پيامبر(ص) حضرت علي(ع) بود».

امام علي(علیه السلام) در بخشي از خطبه 197 «نهج البلاغه»، در مورد غسل و دفن پیامبر اکرم(صلى الله عليه وآله) مى فرمايد: (من متصدّى غسل او بودم؛ در حالى كه فرشتگان مرا يارى مى كردند، [گويى] در و ديوار و صحن و خانه به ضجّه درآمده بودند، گروهى [از فرشتگان] به زمين مى آمدند و گروهى به آسمان مى رفتند و گوش من از صداى آنان كه آهسته بر آن حضرت نماز مى خواندند، خالى نمى شد تا زمانى كه او را در قبر به خاك سپرديم)؛ «وَ لَقَدْ وَلِيتُ غُسْلَه(صلى الله عليه وآله) وَ الْمَلاَئِكَةُ أَعْوَانِي، فَضَجَّتِ الدَّارُ وَ الْأَفْنِيَةُ(1)، مَلَأٌ يَهْبِطُ، وَ مَلَأٌ يَعْرُجُ، وَ مَا فَارَقَتْ سَمْعِي هَيْنَمَةٌ(2) مِنْهُمْ. يُصَلُّونَ عَلَيْهِ حَتَّى وَارَيْنَاهُ(3) فِي ضَرِيحِهِ».
جمله «وَلِيتُ غُسْلَه»؛ ممكن است اشاره به اين باشد كه پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) مرا مسئول و متولّى اين كار ساخته بود و يارى فرشتگان به منظور احترام و تعظيم و تكريم پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) بود. ضجّه و فرياد در و ديوار خانه ممكن است به معناى حقيقى آن باشد، همان گونه كه در مورد تسبيح جمادات در تفسير آيات تسبيح در قرآن مجيد ذكر كرده اند و ممكن است به معناى مجازى باشد و اشاره باشد به فضاى غم و اندوه عظيمى كه بر فضاى خانه پيامبر(صلى الله عليه وآله) سايه افكنده بود. اين احتمال نيز داده شده كه در اينجا واژه ملائكه محذوف شده كه جمله قرينه بر آن است. بنابراين معناى جمله «فضجّت...» اين مى شود: فرشتگانى كه در خانه حضور داشتند فرياد و ضجّه برآوردند؛ ولى اين احتمال بعيد به نظر مى رسد. احتمال چهارمى نيز وجود دارد و آن اينكه مردمى كه در اطراف خانه حضور داشتند فرياد مى كشيدند.
تعبير به هبوط و عروج فرشتگان اشاره به اين است كه گروه گروه مى آمدند و بر آن حضرت نماز مى گزاردند و مى رفتند و در اين ميان گوش مبارك امام علي(عليه السلام) بود كه صداى آنها را به هنگام نماز و درود فرستادن بر آن حضرت درك مى كرد و اين نماز و درود فرشتگان تا هنگام دفن ادامه داشت.
تعبير به «ضريح» اشاره به شكافى است كه در زمين براى دفن آن حضرت ايجاد كردند؛ زيرا «ضريح» در لغت به همين معناست، هر چند امروز ضريح به آن چيزى كه روى قبر مى گذارند، اطلاق مى شود.
در روايات شيعه و اهل سنّت نيز آمده است: تنها متولّى غسل و دفن پيامبر(صلى الله عليه وآله) حضرت علي(عليه السلام) بود. از جمله مرحوم علّامه مجلسى در «بحارالانوار» از كتاب «الوصيه» «شيخ عيسى ضرير» از امام كاظم(عليه السلام) چنين نقل مى كند: «قالَ رَسُولُ اللهِ يَا عَلِيُّ أَ ضَمِنْتَ دَيْنِي! تَقْضِيهِ عَنِّي قَالَ نَعَمْ قَالَ اَللَّهُمَّ فَاشْهَدْ، ثُمَّ قَالَ يَا عَلِيُّ تُغَسِّلُنِي وَ لَا يُغَسِّلُنِي‏ غَيْرُكَ فَيَعْمَى بَصَرُهُ ... قَالَ عَلِيٌّ فَكَيْفَ أَقْوَى عَلَيْكَ وَحْدِي؟ قَالَ يُعِينُكَ جَبْرَئِيلُ وَ مِيكَائِيلُ وَ إِسْرَافِيلُ‏ ...»(4)؛ (پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) فرمود: اى على! آيا تو ضمانت كردى كه بدهى هاى مرا بپردازى؟ عرض كرد آرى! فرمود: خدايا گواه باش! سپس فرمود: اى على! مرا غسل بده و غير تو نبايد مرا غسل دهد كه نابينا خواهد شد ...، على(عليه السلام) عرض كرد: چگونه من به تنهايى قادر بر اين كار خواهم شد؟ فرمود: جبرئيل و ميكائيل و اسرافيل و ... تو را يارى خواهند كرد).(5)