آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علی(ع) درباره ویژگی هاي شهر «مکّه» می فرماید: «خداوند آن را در سنگلاخ ترين مكان ها و بى گياه ترين ريگزارهاى زمين و تنگ ترين درّه ها در ميان كوه هاى خشن و شن هاى نرم و روان و چشمه هاى كم آب و آبادى هاى پراكنده قرار داد كه نه شتر به آسانى در آن پرورش مى يابد و نه اسب و گاو و گوسفند. [نه بناى قابل ملاحظه اى دارد و نه سرزمين زراعى و دامدارى]». به راستى اگر خانه خدا در ميان اين كوه ها قرار نداشت هرگز كسى فكر نمى كرد كه مكّه را محلّ زندگى خود قرار دهد؛ ولى خداوند براى تربيت نفوس و زدودن آثار كبر و غرور چنين منطقه اى را به عنوان برترين معبد روى زمين برگزيده و همه مستطيعان را براى انجام مناسك حجّ به آنجا فرا خوانده است.

امام علی(عليه السلام) در خطبه 192 «نهج البلاغه» بعد از ذكر سادگى خانه كعبه، در بیان ويژگى هاى سرزمين «مكّه» مى فرمايد: (سپس خداوند آن را در سنگلاخ ترين مكان ها و بى گياه ترين ريگزارهاى زمين و تنگ ترين درّه ها در ميان كوه هاى خشن و شن هاى نرم و روان و چشمه هاى كم آب و آبادى هاى پراكنده قرار داد كه نه شتر به آسانى در آن پرورش مى يابد و نه اسب و گاو و گوسفند. [نه بناى قابل ملاحظه اى دارد و نه سرزمين زراعى و دامدارى])؛ «ثُمَّ وَضَعَهُ بِأَوْعَرِ(1) بِقَاعِ الْاَرْضِ حَجَراً، وَ أَقَلِّ نَتَائِقِ(2) الدُّنْيَا مَدَراً(3)، وَ أَضْيَقِ بُطُونِ الْاَوْدِيَةِ قُطْراً(4)، بَيْنَ جِبَالٍ خَشِنَةٍ، وَ رِمَالٍ دَمِثَةٍ(5)، وَ عُيُونٍ وَشِلَةٍ(6)، وَ قُرًى مُنْقَطِعَةٍ؛ لَايَزْكُو(7) بِهَا خُفٌّ(8)، وَ لاَ حَافِرٌ(9) وَ لاَ ظِلْفٌ(10)».
امام(عليه السلام) در اين اوصاف هشتگانه اى كه براى سرزمين مكّه بيان فرموده، داد سخن را درباره محروميت اين سرزمين از جهات مختلف سر داده است؛ نخست از سنگلاخ بودن آن سخن مى گويد كه هر كس به اين سرزمين مشرّف شود مى بيند خانه خدا در درّه تنگى ميان كوه هاى خشك و خشن و صعب العبور قرار گرفته كه امروز با زحمت زياد به وسيله حفر تونل هاى فراوان توانسته اند جادّه ها و خيابان هاى مناسبى از درون اين كوه ها براى عابران سواره و پياده بسازند.
سپس به كمبود خاك براى زراعت اشاره مى كند كه راستى چنين است؛ امروز مجبورند براى پرورش مقدارى درخت، خاك هايى از نقاط دور و نزديك به آنجا حمل كنند و سپس به تنگ بودن درّه هاى آن اشاره مى كند، مى دانيم دره هاى وسيع كه داراى سرزمين زراعى خوب است يكى از بهترين نقاط براى زندگى بشر است و بسيارى از شهرهاى بزرگ نيز در چنين درّه هايي واقع شده است؛ ولى درّه هاى تنگ به هيچ وجه قابل زندگى نيست.
آنگاه به كوه هاى خشن مكّه كه كمترين گياهى بر آن مى رويد و شن هاى نرمى كه عبور و مرور بر آن بسيار مشكل است و طوفان ها آن را جابه جا مى كند و چشمه هاى كم آب آن و آبادى هاى پراكنده اى كه بيابان هايى خشك در ميان آنها قرار گرفته، اشاره مى كند و سرانجام آماده نبودن اين سرزمين براى پرورش حيوانات اهلى همچون شتر، گاو و گوسفند را از ويژگى هاى آن مى شمارد. به راستى اگر خانه خدا در ميان اين كوه ها قرار نداشت هرگز كسى فكر نمى كرد كه مكّه را محلّ زندگى خود قرار دهد؛ ولى خداوند براى تربيت نفوس و زدودن آثار كبر و غرور چنين منطقه اى را به عنوان برترين معبد روى زمين برگزيده و همه مستطيعان را براى انجام مناسك حجّ به آنجا فرا خوانده است.
ابراهيم خليل الله كه مأمور تجديد بناى كعبه بود نيز طبق آنچه قرآن بيان كرده، با اعتراف به این حقيقت می فرماید: «رَبَّنَا إِنِّي أَسْكَنتُ مِنْ ذُرِّيَّتِي بِوَادٍ غَيْرِ ذِي زَرْعٍ عِنْدَ بَيْتِكَ الْمُحَرَّمِ»(11)؛ (پروردگارا من بعضى از فرزندانم را در سرزمين بى آب و علفى در كنار خانه اى كه حرم توست ساكن ساختم).(12)