آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در قرآن به صورت سربسته و در روايات به طور مشروح تعبير «اسماء حُسنى» آمده است. «اسماءِ حُسنى» اشاره به صفات جمال و جلال پروردگار است كه هر كدامِ آنها از اثبات كمال يا نفى نقصى حكايت مى كند و تنها يك نامگذارى ساده و معمولى نيست. اين اسماء و صفات در آيات مختلف قرآن منعكس است و روى آنها مخصوصاً تكيه شده است.

در آيات قرآن مجيد و روايات اسلامى تعبيرى به عنوان «اسماء حُسنى»؛ (نام هاى نيك خداوند) ديده مى شود كه در قرآن به صورت سربسته، و در اخبار به طور مشروح آمده است. اين اسماء همگى بيانگر صفات او است و با توجّه به اين كه همه نام ها و صفاتِ او نيك است؛ انتخاب اين عنوان بيانگر اين حقيقت است كه اين دسته از نام ها داراى اهميّت ويژه اى است.

خداوند در سوره اعراف مردم را از تحريف نام‌ هاى خداوند برحذر داشته و مى‌ فرمايد: (و بهترين نام‌ ها براى خدا است؛ خدا را به آن [نامها] بخوانيد. و كسانى كه نامهاى او را تحريف مى كنند [و بر غير او مى نهند]، رها سازيد)؛ «وَ لِلّهِ الْأَسْماءُ الْحُسْنى فَادْعُوهُ بِها وَ ذَرُوا الَّذينَ يُلْحِدُونَ في أَسْمائِهِ».
و در سوره اسراء نيز پس از اشاره به بهانه جوئى هاى مشركان كه مى‌ گفتند چرا پيامبر اسلام خدا را به نام هاى متعدّد مخصوصاً به نام «رحمن» كه در نظر مشركان عرب كم سابقه بود مى خواند، با اين كه سخن از توحيد و يگانگى مى گويد؟ مى فرمايد: (بگو: اللّه را بخوانيد يا رحمان را، هر كدام را بخوانيد، [ذات پاكش يكى است؛ و] بهترين نامها براى او است)؛ «قُلِ ادْعُوا اللهَ أَوِ ادْعُوا الرَّحْمَٰنَ أَيّاً ما تَدْعُوا فَلَهُ الْأَسْماءُ الْحُسْنى».

همچنين در سوره «طه» به دنبال توصيف خداوند به خالقيّت و مالكيّت و تدبير عالم هستى، و علم و آگاهى از آشكار و نهان، مى فرمايد: (او خداوندى يگانه است كه معبودى جز او نيست؛ و نيكوترين نامها از آنِ او است)؛ «أَللهُ لا إِلهَ إِلّا هُوَ لَهُ الْأَسْماءُ الْحُسْنى».
آرى او با داشتن اين اسماء و صفات نيكو و بى مانند؛ شايسته الوهيّت و عبوديّت است و جز او كسى شايسته اين امر نيست. علاوه بر اين در سوره حشر، ضمن بر شمردن اوصاف فراوانى براى خداوند عالم در آيات پيش از آن (بيش از ده وصف) مى فرمايد: (او خداوندى است هستى‌ بخش، آفريننده اى ابداع گر، و صورتگر [بى نظير]؛ از آنِ او است بهترين نامها)؛ «هُوَ اللهُ الْخالِقُ الْبارِئُ الْمُصَوِّرُ لَهُ الْأَسْماءُ الْحُسْنى». به دنبال آن نيز اوصاف مهم ديگرى را بر مى شمرد كه مجموعاً به هيجده صفت بالغ مى شود.
از مجموع اين آيات به خوبى استفاده مى شود كه «اسماءِ حُسنى» اشاره به صفات جمال و جلال پروردگار است كه هر كدامِ آنها از اثبات كمال مخصوص يا نفى نقصى حكايت مى كند، و تنها يك نامگذارى ساده و معمولى نيست. اين اسماء و صفات در آيات مختلف قرآن منعكس است و مخصوصاً روى آنها تكيه شده است.(1)