پاسخ اجمالی:
خداوند در سوره غاشیه ضمن استفهامی توبیخی ناباوران و مشرکان را به تأمل در آفرینش شتر دعوت می کند. ممکن است تمرکز روی شتر به خاطر ویژگی های این حیوان باشد. ویژگی هایی همچون مقاومت بی نظیر در برابر گرسنگی و تشنگی، مقید و محدود نبودن منابع غذایی اش به نوع خاصی از غذا، مقاومت سیستم بینایی و تنفسی اش در برابر گرد و غبار و طوفان های شن، قابلیت های مختلفش در باربری، شیردهی، حمل و نقل و خوراکی بودن گوشت و ... اينها و شگفتى های دیگر سبب شده كه به عنوان نشانه ای از آيات خدا روى آن تكيه شود.
پاسخ تفصیلی:
خداوند در آیه 17 سوره غاشیه به صورت يك استفهام توبيخى، مى فرمايد: (آیا آنان به شتر نمى نگرند که چگونه آفریده شده است؟!)؛ «أَفَلَا يَنظُرُونَ إِلَى الْإِبِلِ كَيْفَ خُلِقَتْ». جالب اينكه پشت سر آن اشاره به عظمت آفرينش آسمان، كوه ها و زمين شده است؛ و قرار گرفتن شتر در كنار اين امور، خود دليل بر اهميّت خلقت اين حيوان است. دقت در حالات اين حيوان، نشان مى دهد، ويژگى هاى مختلفى دارد كه او را از چهارپايان ديگر مجزا مى سازد؛ و با توجّه به اين ويژگى ها به خوبى روشن مى شود كه چرا قرآن، مخصوصا روى اين موضوع تكيه كرده است. از جمله:
1- مقاومت شتر، که بى نظير است، مخصوصا در مقابل گرسنگى تحمّل بسيار دارد و در برابر تشنگى از آن سخت تر است. گاه تا ده روز يا بيشتر مقاومت مى كند و به همين دليل، بهترين مركب براى پيمودن بيابان هاى خشك و سوزان است، و از اين رو آن را كشتى بيابان نام داده اند؛ چرا كه او مى تواند مواد غذائى و آب را براى مدّت زيادى در خود ذخيره كند و در مصرف آن نيز صرفه جوئى نمايد.
2- او در تغذيه، مقيّد به نوع خاصّى از غذا نيست؛ غالبا از تمام آنچه در بيابان ها مى رويد، استفاده مى كند.
3- از آن عجيب تر اينكه در ميان طوفان هاى پر گرد و غبار، و مملّو از شن كه چشم و گوش انسان را كور و كر مى كند مى تواند به راه خود ادامه دهد. او مى تواند سوراخ بينى خود را موقتا ببندد، و گوش هاى خود را از گرد و غبار شن مصون دارد! چشم او داراى دو پلك است، كه در اين مواقع يكى را بر هم مى نهد، و از پشت آن مى بيند! و اينكه بعضى گفته اند: شتر با چشم بسته راه مى رود، منظور همين است. حتى بعضى از مفسّران نوشته اند در شب هاى تاريك نيز به خوبى راه را پيدا مى كند!
4- چهارپايان مختلفند، بعضى استفاده گوشتى دارند، بعضى برای سوارى مناسب اند و بعضى براى باربرى. ولى در شتر، تمام اين جهات، جمع است؛ هم براى سوارى و باربرى خوب است و هم شير، گوشت و پوست و كرك آن مورد استفاده مى باشد.
5- از عجائب استثنائى اين حيوان اين است كه برخلاف چهارپايان ديگر هنگامى كه بر زمین نشسته است باربر او مى نهند يا سوار او مى شوند و با يك حركت از جا برمى خيزد و روى پاى خود مى ايستد؛ در حالى كه چنين قدرتى در چهارپايان ديگر نيست.
بعضى نوشته اند اين به خاطر قدرت عجيبى است كه در گردن دراز او نهفته شده كه طبق قانون فيزيكى اهرم ها، كه براى نخستين بار به وسيله «ارشميدس» كشف شد، عمل مى كند. مى گويند «ارشميدس» مى گفت: من اگر نقطه اتكائى در خارج از كره زمين پيدا كنم با يك اهرم بزرگ مى توانم تمام اين كره را از جا تكان دهم! چرا كه مطابق قانون اهرم ها فشار وارد بر يك طرف اهرم در فاصله اى كه با نقطه اتكاء دارد ضرب مى شود و در سر ديگر اهرم كه با نقطه اتكاء فاصله كمى دارد فشار عظيم ظاهر مى گردد و به اين ترتيب گردن شتر با توجّه به نقطه اتكاى آن كه پاهاى جلو مى باشد حكم يك اهرم را پيدا مى كند و با يك تكان سريع و محكم بارى را كه بر پشت او است سبك مى سازد و به شتر اجازه مى دهد كه بتواند پاهاى عقب را آزاد كرده برخيزد!(1)
اينها و شگفتى ها و ويژگى هاى ديگر، سبب شده كه به عنوان آيتى از آيات بزرگ خدا روى آن تكيه شود، نه فقط به خاطر اين كه شتر يكى از اركان مهم زندگى اعرابى بوده است كه نخستين بار مخاطب اين آيات بوده اند. چه كسى مى تواند اين همه شگفتى و بركات را در يك موجود بيافريند؟ و سپس آن را چنان رام انسان سازد كه اگر كودك خردسالى مهار يك قطار شتر را در دست بگيرد بتواند آن را به آنجا برد كه خاطر خواه او است؛ و عجب اينكه آوازهاى موزون (همچون حدى) نيز در او اثر مى گذارد و او را به شور و نشاط و شوق حركت وا مى دارد. آيا اينها نشانه هايى از عظمت و قدرت آفريدگار نيست؟ آرى فقط آنها كه به سادگى از كنار اين آيات نمى گذرند، مى توانند اسرار آنها را درك كنند. فراموش نكنيد كه جمله «اَفَلا يَنْظُرُون» از مادّه نظر به معنى نگاه كردن است؛ اما نه نگاه عادى، بلكه نگاه كردن همراه با انديشه و دقت و تفكّر.(2)
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.