پاسخ اجمالی:
سرچشمه پیدایش باد اختلاف درجه میان دو نقطه زمین است. هوای سرد سنگین و منقبض و هوای گرم منبسط و سبک است و با اختلاف فشار بین این دو فضا باد پدید می آید. این اختلاف دما ممکن است ناشی از اختلاف دمای نقاط معتدل و سرد و گرم زمین یا اختلاف دمای خشکی و دریا در سواحل اقیانوس یا اختلاف دمای نقاط مقابل خورشید با نقاطی که خورشید به آنها مایل می تابد، باشد. بادها فواید بسیاری نیز دارند مانند سهیم بودن در پدید آمدن ابرها، انتقال ابرها به مناطق بی آب، تصفیه هوا و ده ها استفاده دیگر.
پاسخ تفصیلی:
سرچشمه پيدايش باد همان اختلاف درجه حرارت ميان دو منطقه مختلف زمين است. اين معنى را به آسانى مى توانيم در فصل زمستان كه هواى اطاق ما گرم و هواى بيرون سرد است آزمايش كنيم. وقتى كمى در را باز بگذاريم با گذاردن دو شمع روشن در طرف بالا و پائين در، اين معنى به خوبى معلوم مى شود كه هواى سرد به علت سنگينى از پائين داخل و هواى گرم به سبب سبكى از بالا خارج مى شود و شعله شمع را همراه خود مى كشد.
اين را نيز مى دانيم كه كره زمين داراى سه منطقه است: منطقه بسيار سرد (نواحى قطبى) و بسيار گرم (نواحى استوائى) و معتدل (نواحى ميان اين دو منطقه) اين اختلاف درجه حرارت در روى كره زمين توليد جريان هاى دائمى هوا از سوئى به سوئى ديگر مى كند كه مهمترين آنها به نام بادهاى آليزه (بادهايى كه از قطب به سوى منطقه استوا مى وزد، و چون سرد است طبعا در مجاورت كره زمين حركت مى كند) و بادهاى كنترآليزه (بادهايى كه از منطقه استوائى به سوى قطب مى وزد و چون گرم است در طبقات بالاى جوّ حركت مى كند).(1)
از اين گذشته هنگامى كه آفتاب مى تابد، آب اقيانوس ها به اندازه ساحل گرم نمى شود؛ بعلاوه شب ها آب دريا گرمى خود را زودتر از دست مى دهد تا سواحل. اين اختلاف درجه حرارت ميان دريا و ساحل نيز سبب جريان هاى دائمى از ساحل به سوى دريا، و از دريا به سوى ساحل مى شود. علاوه بر همه اينها، كروى بودن زمين سبب مى شود كه بعضى از مناطق درست مقابل آفتاب باشند (موقع ظهر) و در مناطق ديگرى آفتاب به طور مايل مى تابد. اين اختلاف درجه حرارت نيز يكى از عوامل پيدايش بادها در مناطق مختلف است. اين عوامل دست به دست هم مى دهند و بادها را در سرتاسر كره زمين به حركت در مى آورند؛ و منافع فراوان را به همراه دارند كه در آيات قرآن به آن اشاره شده است. از جمله فواید بادها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- بادها به خاطر وزش بر سطح اقيانوس ها در توليد ابرها سهم مهمّى دارند.
2- بادها، ابرها را با خود به مناطق خشك و بى آب مى برند؛ و اگر آنها نبودند بخش عمده كره زمين از بى آبى مى سوخت.
3- بادها، هوا را تصفيه و تلطيف مى كنند؛ و اكسيژن لازم را از مناطق دور به ارمغان مى آورند.
4- بادها، عفونت ها را با خود مى برند و از اين راه به پاكى هوا کمک مى كنند.
5- بادها از فشار حرارت خورشيد روى برگ ها و گياهان مى كاهند، و جلو آفتاب سوختگى را مى گيرند؛ و روى هم رفته وسيله مؤثّرى براى تعديل هوا در مناطق روى زمين است.
6 - بادها ابرها را مى فشارند و آنها را براى بارش باران آماده مى كنند.
7- بادها ابرها را به طرف بالاى جو مى رانند كه به خاطر سردى و از دست دادن قدرت اشباع، مبدّل به قطرات باران حيات بخش مى شوند.
8- بادها كشتى هاى بادبانى را بر صفحه اقيانوس ها به حركت در مى آورند؛ و در حقيقت يكى از منابع مهم انرژى محسوب مى شوند.
9- بادها براى حركت آسياب هاى بادى مورد استفاده قرار مى گيرند.
10- بادها آب درياها را به هم مى زنند و امواج زيادى ايجاد مى كنند و اين امواج اكسيژن هوا را با آب مخلوط كرده، مايه حيات موجودات زنده دريایی مى شوند؛ و اگر بادها و امواج نبودند دريا مبدّل به باتلاق مرده‌اى مى شد.
12- و سرانجام بادها گياهان را تلقيح و بارور مى سازند و گرده هاى نر را بر قسمت هاى مادّه مى پاشند.
اينها همه قسمتى از بركات جريان هوا، و وزش بادها است كه علم بشر تاكنون به آن پى برده است و مسلّما بركات آنها منحصر به آنچه گفته شد نيست؛ و بايد در انتظار بود كه علم و دانش پرده از روى اسرار تازه اى بردارد. ولى هريك از امور بالا به تنهايى كافى است كه علم و قدرت پروردگار را به ما نشان دهد، تا چه رسد به همه آنها؛ و چه بخشنده و رحيم است آن خدائى كه اين همه لطف و محبت به بندگانش دارد، و چه پر بركت است حركت هوا كه وقتى ذرّات هوا به حركت در مى آيند اين همه آثار مثبت و حياتى از خود به يادگار مى گذارند.(2)
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.