آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علي(ع) درباره اهمیت «دوستي» می فرماید: «دوستى، نوعى خويشاوندى اكتسابى است». خويشاوندى گاه از طريق طبيعى مانند تولد دو فرزند از يك پدر و مادر و گاه پیوندی اکتسابی است؛ مانند دو دوست که گاهی پیوند آنها برتر از برادری است. اسلام به عنوان آيين دوستى و مودت، برای دوست صالح اهميت ویژه ای قائل است. امام(ع) در این رابطه می فرماید: «دوست، نزديكترين خويشاوندان است»، و در حدیث دیگری می فرماید: «كسى كه دوستى ندارد اندوخته اى براى مبارزه با مشكلات ندارد».

امام علي(عليه السلام) در بخشی از حکمت 211 «نهج البلاغه» به اهميت «دوستي» اشاره كرده مى فرمايد: (دوستى، نوعى خويشاوندى اكتسابى است)؛ «وَ الْمَوَدَّةُ قَرَابَةٌ مُسْتَفَادَةٌ».
خويشاوندى گاه از طريق طبيعى مثلاً تولد دو فرزند از يك پدر و مادر حاصل مى شود كه اين دو به طور طبيعى برادرند، ولى گاه انسان با ديگرى كه هيچ رابطه نسبى با او ندارد چنان دوست مى شود كه همانند برادر يا برتر از برادر، پيوند عاطفى با او پيدا مى كند. اين گونه دوستى ها نوعى خويشاوندى اكتسابى است. از سویی اسلام آيين دوستى و مودت است و به مسئله دوست صالح آن قدر اهميت داده كه در حديثى از امام اميرمؤمنان(عليه السلام) مى خوانيم: «الصَّديقُ أَقْرَبُ الاَقارِبِ»(1)؛ (دوست، نزديكترين خويشاوندان است). در حديث ديگرى از همان حضرت مى خوانيم: «مَنْ لَا صَدِيقَ لَهُ لَا ذُخْرَ لَهُ»(2)؛ (كسى كه دوستى ندارد اندوخته اى [براى مبارزه با مشكلات] ندارد).
تا آنجا كه در حديثى از امام صادق(عليه السلام) مى خوانيم: «لَقَدْ عَظُمَتْ مَنْزِلَةُ الصَّدِيقِ حَتّى أَهْلُ النّارِ يَسْتَغِيثُونَ بِهِ وَ يَدْعُونَ بِهِ فِى النّارِ قَبْلَ الْقَريبِ الْحَمِيمِ قَالَ اللهُ مُخْبِراً عَنْهُمْ: «فَمَا لَنَا مِنْ شَافِعِينَ * وَ لاَ صَدِيقٍ حَمِيمٍ»»(3)؛ (مقام دوست بسيار والا است تا آنجا كه اهل دوزخ از دوست يارى مى طلبند و او را از درون آتش دوزخ صدا مى زنند پيش از آنكه نزديكان پرمحبت خود را صدا بزنند، خداوند در قرآن از آنها چنين خبر داده كه مى گويند: «[واى بر ما] ما امروز شفاعت كنندگانى نداريم و نه دوست صميمى»).(4)