آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علی(ع) درباره ترس از مردم و نترسیدن از خداوند می فرماید: «از كسانى مباش كه از خلق خدا از آنچه معصيت خدا نيست مى ترسد؛ ولى خودش در ستم به مخلوقات، از پروردگار پروا ندارد»، در واقع این افراد زمانی که زمينه های نافرمانى خداوند به وجود مى آيد از خدا نمى ترسند و آلوده آن مى شوند، تا آنجا که گاه از انجام اعمالى در برابر كودكى چند ساله ترس يا شرم دارند؛، اما در خلوت و هنگامى كه زمينه معصیت فراهم می گردد، از انجام معاصى كبيره در برابر خداوندِ حاضر و ناظر، ترس و شرمی ندارند.

امام علي(عليه السلام) ضمن اشاره به نقطه اصلى دردها و انحرافات اخلاق و آلودگى به گناه مى فرمايد: ([از كسانى مباش كه] از خلق خدا از آنچه معصيت خدا نيست مى ترسد؛ ولى خودش از خدا [در مورد ستم كردن] درباره مخلوقش پروا ندارد)؛ «وَ يَخْشَى الْخَلْقَ فِي غَيْرِ رَبِّهِ، وَ لَا يَخْشَى رَبَّهُ فِي خَلْقِهِ». در «غرر الحكم» همين مضمون با تعبير ديگرى از آن حضرت نقل شده، که می فرماید: «شَرُّ النّاسِ مَنْ يَخْشَى النّاسَ في غَيْرِ رَبِّهِ وَ لا يَخْشَى رَبَّهُ فِى النّاسِ».(1)
در واقع این گونه افراد، چون پاى كارهايى كه برخلاف ميل مردم است به ميان مى آيد از مردم مى ترسند و حساب مى برند و آن را رها مى كنند؛ اما هنگامى كه زمينه ها براى نافرمانى خداوند به وجود مى آيد از خدا نمى ترسند و آلوده آن مى شوند، و كار به جايى مى رسد كه گاه از انجام اعمالى در برابر كودكى چند ساله ترس يا شرم دارند؛ ولى در خلوت از انجام معاصى كبيره در برابر خداوند بزرگ كه در همه جا حاضر و ناظر است نه ترسى دارند و نه شرمى.(2)