آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام عسکری(ع) در دورانی پر از خفقان زندگی می كردند تا جایی که امام به اصحاب خود دستور مى دهد هيچ كس به او سلام نكند و با دست به او اشاره ننمايد؛ زيرا در اين صورت جانش در امان نخواهد بود. در اين اوضاع امام عسكرى(ع) دو وظيفه را دنبال مى كردند؛ يكى اينكه در صدد اثبات ولادت و وجود فرزندش بود و ديگر اينكه طورى فرزندش را معرفى كند كه جانش به خطر نيفتد.

درباره وضعیت سیاسی عصر امام عسکری(عليه السلام) و ولادت حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشريف) بايد گفت: امام حسن عسكرى(عليه السلام) در ماه ربيع الاول سال 232 هجرى متولد شد و دوران او معاصر با حكومت سه نفر از حاكمان بنى عباس؛ يعنى معتز، مهتدى و معتمد بوده است. معتمد عباسى تعصب و كينه خاصى نسبت به اهل بيت(عليهم السلام) نشان مي داد، از جمله كارهاى او اين بود كه بعد از شهادت امام عسكرى(عليه السلام) دستور داد خانه حضرت را تفتيش كرده تا از وجود فرزند حضرت آگاه شود و اين به جهت سعايتى بود كه جعفر به دستگاه حاكم كرده بود.

داوود بن اسود مى گويد: امام عسكرى(عليه السلام) عصايى به من داد و فرمود: اين را به عمروى برسان. در بين راه عصا شكست، ناگهان مشاهده كردم كه در ميان آن نامه اى است خدمت امام كه رسيدم جريان را بازگو كردم. حضرت فرمود: «... وَ إِذَا سَمِعْتَ لَنَا شَاتِماً فَامْضِ لِسَبِيلِكَ الَّتِي أُمِرْتَ بِهَا وَ إِيَّاكَ أَنْ تُجَاوِبَ مَنْ يَشْتِمُنَا أَوْ تُعَرِّفَهُ مَنْ أَنْتَ فَإِنَّا بِبَلَدِ سَوْءٍ وَ مِصْرَ سَوْءٍ وَ امْضِ فِي طَرِيقِكَ فَإِنَّ أَخْبَارَكَ وَ أَحْوَالَكَ تُرَدُّ إِلَيْنَا فَاعْلَمْ ذَلِكَ»(1)؛ (هر گاه مشاهده كردى كه كسى ما را دشنام مى دهد تو به دنبال مأموريتى كه فرستاده شدى برو و مبادا در صدد پاسخ او برآيى يا خودت را به او معرفى كنى؛ زيرا ما در بد شهرى قرار داريم، تو به راه خودت ادامه بده، اخبار و احوال تو به ما مى رسد، اين را به خوبى بدان) و حتى مشاهده مى كنيم كه امام به اصحاب خود دستور مى دهد تا هيچ كس به او سلام نكند و با دست به او اشاره ننمايد؛ زيرا در غير اين صورت جانش در امان نخواهد بود.(2) حضرت(عليه السلام) براى ملاقات با شيعيان خود مكانى را معين مى كرد و مى فرمود: «صِيرُوا إِلَى مَوْضِعِ كَذَا وَ كَذَا وَ إِلَى دَارِ فُلَانِ بْنِ فُلَانٍ الْعِشَاءَ وَ الْعَتَمَةَ فِي لَيْلَةِ كَذَا فَإِنَّكُمْ تَجِدُونِي هُنَاكَ ... »(3)؛ (در فلان مكان و فلان خانه شب هنگام مراجعه كنيد كه مرا در آنجا خواهيد يافت ... ).

محمد بن عبدالعزيز بلخى مى گويد: «صبح هنگامى در خيابان گوسفندفروشان نشسته بودم كه ناگهان مشاهده كردم امام عسكرى(عليه السلام) از منزل خود خارج شده و به سوى خانه عمومى مى رود در دلم گفتم: اگر فرياد زنم كه اين مرد حجت خداست بر شما باد كه او را بشناسيد مرا خواهند كشت، هنگامى كه حضرت به من نزديك شد با انگشت سبابه خود بر دهان خود اشاره فرمود كه ساكت باش. همان شب حضرت را ملاقات كردم فرمود: «إِنَّهُ هُوَ الْكِتْمَانُ أَوِ الْقَتْلُ فَاتَّقِ اللَّهَ عَلَى نَفْسِكَ»؛ (يا بايد كتمان كنى و يا اينكه به قتل خواهى رسيد، در مورد حفظ جانت از دستورات الهی پیروی کن)».(4) به همين جهت است كه مرحوم مقدس اردبيلى مى فرمايد: «هر گاه حديثى از «رجل» نقل شد، مقصود امام حسن عسكرى(عليه السلام) است».(5)

اين قضايا وضعيت بس دشوار سياسى عصر امام عسكرى(عليه السلام) و زمان ولادت امام زمان(عليه السلام) را مى رساند و به همين جهت است كه ولادت آن حضرت در اختفاى تام صورت پذيرفت. در اين بين امام عسكرى(عليه السلام) دو وظيفه را دنبال مى كرده است: يكى اينكه حضرت در صدد اثبات ولادت و وجود فرزندش بوده است و ديگر اينكه طورى بايد فرزندش را معرفى كند كه جانش در خطر نيفتد.(6)