آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

واژه های «تساهل» و «تسامح»، به معنی آسانی و نرمی در برخورد با افراد، غالبا با یکدیگر مترادف می باشند. لکن این دو واژه تفاوت اندکی با یکدیگر دارند، به این بیان که «تسامح» از ماده «سماحت» به معنای بخشش و گذشت است. بنابراین، تسامح به معنای نوعی کنار آمدن همراه با جود و بزرگواری است. اما «تساهل» و «تسامح»، در اصطلاح، به معنی عدم مداخله و ممانعت یا اجازه دادن از روی قصد و آگاهی نسبت به اعمال و عقایدی است که مورد پذیرش و پسند شخص نباشد. شایسته است بدانیم این تعریف تنها در فرهنگ غرب متداول است.

غالباً واژه های «تساهل» و «تسامح» با یکدیگر مترادف بوده و به معنی نرمی و آسانی در برخورد با افراد است؛ ولی با کمی فرق در «تسامح»، به این بیان که «تسامح» از ماده «سماحت» به معنای بخشش و گذشت است. بنابراین، «تسامح» به معنای نوعی کنار آمدن همراه با جود و بزرگواری است.(1)

اما «تسامح» و «تساهل» در اصطلاح، به معنای عدم مداخله و ممانعت یا اجازه دادن از روی قصد و آگاهی نسبت به اعمال و عقایدی است که مورد پذیرش و پسند شخص نباشد. با توجه به این تعریف، عناصر زیر در اصطلاح «تساهل» لحاظ شده است:

1- وجود تنوّع و اختلاف.

2- ناخشنودی و نارضایتی.

3- آگاهی و قصد.

4- قدرت و توانایی بر مداخله.

این تعریف در فرهنگ غرب متداول است و اندیشمندان غربی غالباً شروط چهارگانه فوق را به عنوان شرط لازم برای تساهل و تسامح در نظر می گیرند.(2)