آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

واقعیات تاریخی نشان می دهد رواج برده داری در ایران هیچ ارتباطی با اسلام ندارد و چنین ادعایی کذب محض است. برده داری در ایران هزاران سال سابقه دارد و اگر کوروش هم قانونی ضد آن داشته، بعد از او به آن عمل نشده و تا ورود اسلام به ایران برده داری رواج داشته است. واقعیات تاریخی حاکی از وجود برده داری سنتی و مدرن در ایران است؛ در برداری سنتی هر فرد ثروتمند می توانست برده و کنیزانی خریداری کند و از آنها بهره برد، و در برده داری مدرن حکومتها برای بهره کشی از افراد جامعه نظام طبقاتی را ایجاد کرده بودند.

گاهی در برخی محافل و یا فضای مجازی چنین ادعا می شود که قبل از ورود اسلام به ایران برده داری به دستور کوروش کبیر در ایران ممنوع بود و در تصاویر تخت جمشید عکس هیچ برده و زن برهنه ای نیست و لذا اسلام برده داری را وارد ایران نموده است! اکنون سوال این است که آیا برده داری ارمغان اسلام برای ایران بوده است؟

در حال که تاریخ شروع برده داری در جهان و از جمله ایران مشخص نیست و به تاریخی بسیار کهن و طولانی بر می گردد! برده داری قبل از ظهور اسلام امری کاملا رایج در تمام جهان مانند یونان باستان، روم قدیم، مصر قدیم، هندوستان، چین، جزیره العرب و خصوصا ایران باستان بوده است (1) و از زمان هخامنشیان تا عصر ساسانیان و حتی میان زرتشتی ها، در ایران ادامه داشته است.(2) لذا پیشینه و تاسیس برده داری در ایران به هیچ وجه مربوط به ورود اسلام به ایران نبوده است و به قرنهای متمادی قبل از آن بر می گردد که تا زمان ظهور اسلام و ورود آن به ایران ادامه داشته و جامعه بردگان ایران در شدیدترین و سخت گیرانه ترین شرایط و محروم از کمترین حقوق و امکانات قرار داشتند!

بطور کلی می توان دو نوع برده داری در ایران قبل از اسلام را شناسایی نمود:

الف) برده داری سنتی(فردی)

در این مدل هر فرد ذی نفوذ از شاهنشاه گرفته تا اشراف و سایر ثروتمندان می توانستند برای خود بدون هیچ قید و شرطی هر تعداد برده و کنیز از بازارهای برده فروشی خریداری نمایند و از آنها بهره کشی نماید.

در زمان هخامنشیان بازار معتبر برده فروشان در نزدیکی تخت جمشید وجود داشته که شهرت برده هایش بگونه ای بوده که بابلی های ثروتمند نیز از راهی دور برای خرید برده به این بازار می آمده اند!(3)

ایرانیان معمولا دست اسیران جنگی را از پشت می بستند و آنها را به بردگی می فروختند! در یک نقش برجسته عهد ساسانی که «فلاندن» نقاش فرانسوی تصویر آنرا برداشته است دیده می شود که سرهای بریده اسراء را به حضور پادشاه می آورند! افرادی که بردگان را می خریدند می پنداشتند که مالک جان آنان هستند و حق دارند که آنان را بکشند! قصرهای شاهان ایران مملو از غلام و کنیز بود، غلامان بیچاره ای که همه خواجه (اخته) شده بودند! در دوره ساسانی برده داری بسیار شایع بود و اشراف و نجبا غلامان و کنیزان بسیار داشتند! «مهرنرسی» صدر اعظم یزدگرد یکم و بهرام گور، ملقب به «هزار بندگ» یعنی کسی که هزار بنده دارد بود! والی آذربایجان در زمان انوشیروان 1700 غلام و 400 کنیز داشته است! خسرو پرویز هزاران کنیز در حرمسرای خود داشته است! (4) در برخی تواریخ برای خسر پرویز 3000 زن و 12000 کنیزک و 10000 هزار غلام ذکر کرده اند!(5)

فردوسی درباره عظمت بارگاه انوشیروان و وجود برده های فروان در آن سروده است:

بهشتی شد آراسته بارگاه***** ز بس برده و بدره و بارخواه

همچنین درباره کنیزان خسرو پرویز گوید:

به مشکوی زرین ده و دو هزار ***** کنیزک به کردار خرم بهار

که منظور از «ده و دو هزار» تعداد 12000 هزار کنیزک است! قابل ذکر است که به روایتی رستم دستان که مظهر آزادگی ایران باستان است خود برده بوده است که کیکاوس در قبال خدماتش او را آزاد کرد!(6)

ب) برده داری مدرن یا مهندسی شده(حکومتی)

یکی دیگر از مدلهای برده داری در ایران که حکومتها آنرا برای بهره کشی و استثمار افراد جامعه طراحی کرده بودند، ایجاد نوعی نظام طبقاتی یا برده داری مدرن و مهندسی شده در ایران قبل از اسلام بوده است.

نظام طبقاتی در حقیقت یکی از شوم ترین و بزرگترین ظلمهایی است که حکومتهای ستم پیشه در حق بشریت روا داشته اند که متاسفانه در ایران باستان نیز ریشه و تاریخی کهن داشته که در عصر ساسانی به اوج خود رسیده است. نظام طبقاتی در واقع منافات کامل با آزادی انسان دارد و آزادی انسان را به شکل گسترده ای سلب و محدود می نماید. نظام طبقاتی آزادی انسان را برای انتخاب روش زندگی و شغل و تعیین سرنوشت خویش کاملا سلب می نماید و در واقع نوعی استثمار و برده داری پیشرفته و مهندسی شده جامعه می باشد، بطوریکه یک یک افراد جامعه به نوعی برده و خدمتگذار پادشاه و اشراف می باشند. در حالی که در اسلام همه انسانها از هر نوع نژاد و رنگ و زن و مرد با هم برابر هستند و آزادانه می توانند نوع زندگی و شغل و سرنوشت خویش را انتخاب نمایند، اما در نظام طبقاتی خاندانها و دودمانهای طبقات بالا مانند طبقه اشراف برای همیشه و بطور موروثی از امکانات و امتیازات بسیار ویژه برخوردار بودند و دیگر مردم و اقشار طبقات پایین جامعه خصوصا روستائیان که بیشترین جمعیت را داشتند نصیبی جز فقر و فلاکت دائمی و مظلومیت و محرومیت های گسترده نداشتند!

در نظام طبقاتی عصر ساسانی انسان در هر طبقه اجتماعی که متولد می شد سرنوشتش از قبل و توسط حکومت رقم خورده و تعیین شده بود و به اجبار محکوم به پذیرش همان طبقه بود و می بایست در همان طبقه روزگار می گذراند و تابع قوانین و محدودیتهای نوشته شده برای همان طبقه باشد.

نظام طبقاتی ساسانی چنین بود که انتقال از یک طبقه به طبقه دیگر ممکن نبود مگر در موارد بسیار استثنایی و آن هم با اجازه شخص شاهنشاه! لذا آیینشان اینگونه بود که هیچ کس به غیر از صنعتی که خدا برای آن آفریده حق نداشت مشغول شود!(7)

بطور مثال در نظام طبقاتی عصر ساسانی در ایران، طبقه کشاورزان و روستائیان که پس از طبقات اشراف، سپاهیان، دبیران و پیشه وران قرار داشتند و بیشترین جمعیت کشور را تشکیل می دادند در پایین ترین طبقه قرار داشتند که حکومت هیچ امتیازی برای آنان قائل نبود و هرگز اجازه ارتقاء به طبقات بالاتر را نداشتند و وضع آنها تفاوتی با بردگان نداشت زیرا در سرزمینهای زراعی مانند برده مشغول کار بودند. آنها عملا بصورت بردگانی وابسته به زمین در آمده بودند که با اراضی و دهکده ها فروخته می شدند و حق مهاجرت به شهرها را نداشتند!(8)

روستاییان کشاورز به بیگاری ملزم بودند! بیشتر آنها به دنبال سواران می رفتند چنانکه گویی سرنوشتشان این بوده که جاودانه بندگی کنند و رنج برند بی آنکه به اجر و مزدی یا پاداش دیگری دلگرم شوند! بالجمله آیین و قانون چندان حمایتی از روستاییان و رعیت بیچاره نداشته است.(9)

نتیجه:

با توجه به این واقعیات تاریخی نتیجه می گیریم که رواج برده داری در ایران هیچ ارتباطی با ورود اسلام به ایران ندارد و چنین ادعایی کاملا کذب و بی اساس است.

پیشینه برده داری در ایران به هزاران سال قبل از ظهور اسلام باز می گردد و اگر کوروش هم در مقطعی قانونی ضد برده داری داشته، مسلما بعد از او به آن قانون عمل نشده است و صدها سال قبل از اسلام در ایران برده داری رایج بوده است. واقعیات و گزارشات تاریخی حاکی از وجود دو نوع برده داری سنتی و مدرن در ایران باستان است. در برداری سنتی هر فرد ثروتمندی می توانست برای خود برده ها و کنیزانی را خریداری نماید و از آنها بهره برد، و در برده داری مدرن نیز حکومتها برای بهره کشی از افراد جامعه نظام طبقاتی را طراحی و ایجاد کرده بودند.