آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در روايات تأكيد فراوانى درباره «تقیّه» شده است. از جمله اين كه: «تقیّه» سپر مومن و وسيله نگهدارى اوست، از برترين اعمال افراد با ايمان است، به منزله سر نسبت به بدن است، از سنت هاي پیامبران است و ....

در روايات اسلامى تأكيدات فراوانى در مورد «تقيّه» (البته در شرايط خاص خود) وجود دارد، كه در بدو نظر ممكن است براى بعضى تعجّب آور باشد به عنوان مثال:
1. در بسيارى از روايات، تقيّه به عنوان «سپر» و «نيروى محافظ» معرّفى شده است. در حديثى از امام صادق(عليه السلام) مى خوانيم: «التَقِيَّةُ تَرْسُ المُؤمِنِ وَ التَقِيَّةُ حِرْزُ المُؤمِنِ»(1) و در روايت ديگرى از امام باقر(عليه السلام) مى خوانيم: «إنَّ التَّقِيَّةَ جُنَّةُ المُؤمِنِ»(2)؛ (تقيّه، سپر مؤمن و وسيله نگهدارى اوست).
2. در رواياتى تصريح شده كه تقيّه همانند «صبر» به منزله «سر» براى تن است؛ چنان كه در حديثى از امام حسن عسكرى(عليه السلام) مى خوانيم: «مَثَلُ مُؤْمِنٍ لَا تَقِيَّةَ لَهُ كَمَثَلِ جَسَدٍ لَا رَأْسَ لَهُ».(3)
3. در بعضى از روايات در رديف اداى حقوق برادران دينى به عنوان دو فريضه از بزرگترين فرايض ذكر شده است؛ چنان كه در تفسير امام حسن عسكرى(عليه السلام) در ذيل آيه: «وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ» مى خوانيم: «وَ أَعْظَمُهَا فَرْضَانِ: قَضَاءُ حُقُوقِ الإخْوَانِ فِى اللّهِ وَ اِسْتِعْمَالُ التَّقِيَّةِ مِنْ أَعْدَاءِ اللّهِ»(4) و نيز از امير مؤمنان علي(عليه السلام) نقل شده: «اَلتَّقِيَّةُ مِنْ أَفْضَلِ أَعْمَالِ الْمُؤْمِنِ يَصُونُ بِهَا نَفْسَهُ وَ إِخْوَانَهُ عَنِ الْفَاجِرِينَ»(5)؛ (تقيّه از برترين اعمال افراد با ايمان است كه خود و برادران خود را از فاجران حفظ مى كند).
4. در بسيارى از روايات، تقيّه به عنوان يكى از سنن پيامبرانِ مبارز و مجاهدِ پيشين ذكر شده است. امام صادق(عليه السلام) مى فرمايد: «عَلَيْكَ بِالتَّقِيَّةِ فَاِنَّهَا سُنَّةُ إِبْرَاهِيمَ الْخَلِيلِ(عليه السلام)... وَ قَالَ رَسُولُ اللّهِ(صلى الله عليه وآله): اَمَرَنِي رَبِّي بِمُدَارَاةِ النَّاسِ كَمَا أَمَرَنِي بِإقَامَةِ الْفَرَائِضِ وَ لَقَدْ أَدَّبَهُ اللّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِالتَّقِيَّةِ فَقَالَ: «إدْفَعْ بِاللَّتِي هِىَ أَحْسَنُ فَإذَا الَّذِى بَيْنَكَ وَ بَيْنَهُ عَدَاوَةٌ كَأَنَّهُ وَلِىٌّ حَمِيمٌ...» مَنِ اسْتَعْمَلَ التَّقِيَّةَ فِي دِينِ اللّهِ فَقَدْ تَسَنَّمَ الذَّرْوَةَ الْعُلْيَا مِنَ الْقُرْآنِ»(6)؛ (بر تو لازم است تقيّه كنى كه سنّت ابراهيم خليل[قهرمان بت شكن] است... و پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله) فرمود: پروردگارم مرا به مدارا كردن با مردم دستور داده همان گونه كه به انجام فرائض دستور داده است و فرموده دشمنان را با نيكى دوست خود كن... هر كس تقيّه را در آيين خدا رعايت كند به قلّه بلند قرآن رسيده است). از اين حديث استفاده مى شود كه تقيّه مفهوم وسيعى دارد كه حتّى مدارا كردن در برابر خشونت هاى مردم به خاطر پيشبرد هدف را شامل مى شود.(7)