آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

«پلورالیسم رفتاری» به معنی زندگی مسالمت آمیز پیروان همه ادیان در کنار یکدیگر است، از این رو معتقدان به «پلورالیسم رفتاری» می گویند: «همه ادیان در پرتو یک سری از مشترکات می توانند در کنار یکدیگر زندگی کنند». قرآن در این رابطه می فرماید: «بگو ای اهل کتاب! بیایید به سوی سخنی که میان ما و شما یکسان است که جز خداوند یگانه را نپرستیم و...». حتی قرآن مسلمانان را به زندگی مسالمت آمیز با مشرکان دعوت کرده و می فرماید: «خدا شما را از نیکی کردن و... به کسانی که در امر دین با شما پیکار نکردند نهی نمی کند».

پیروان نظریه «پلورالیسم رفتاری» معتقدند: «همه ادیان در پرتو یک سری از مشترکات می توانند در کنار یکدیگر زندگی کنند و همدیگر را تحمّل نمایند»، از این رو پلورالیسم رفتاری مورد پذیرش عقل و خرد و دین و شریعت است؛ زیرا قرآن مردم را به زیستن «مسالمت آمیز» با اهل کتاب زیر چتر توحید در کنار یکدیگر دعوت می کند و می فرماید: «قُلْ یا أَهْلَ الْکِتابِ تَعالَوْا إِلی کَلِمَهٍ سَواءٍ بَینَنا وَبَینَکُمْ أَلاَّ نَعْبُدَ إِلاَّ اللَّهَ وَلا نُشْرِکَ بِهِ شَیئاً وَلا یتَّخِذَ بَعْضُنا بَعْضاً أَرْباباً مِنْ دُونِ اللَّهِ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُولُوا اشْهَدُوا بِأَنّا مُسْلِمُونَ»(1)؛ (بگو ای اهل کتاب! بیایید به سوی سخنی که میان ما و شما یکسان است که جز خداوند یگانه را نپرستیم و چیزی را همتای او قرار ندهیم و بعضی از ما بعض دیگر را - غیر خدای یگانه - به خدایی نپذیرد. پس هرگاه [از این دعوت،] سرباز زنند بگویید: گواه باشید که ما مسلمانیم).
زندگی «مسالمت آمیز» اختصاص به اهل کتاب ندارد، بلکه قرآن آن را در مورد مشرکان نیز به گونه ای خاص تجویز کرده و می فرماید: «لا ینْهاکُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِینَ لَمْ یقاتِلُوکُمْ فِی الدِّینِ وَلَمْ یخْرِجُوکُمْ مِنْ دِیارِکُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَتُقْسِطُوا إِلَیهِمْ إِنَّ اللَّهَ یحِبُّ الْمُقْسِطِینَ»(2)؛ (خدا شما را از نیکی کردن و رعایت عدالت نسبت به کسانی که در امر دین با شما پیکار نکردند و از خانه و دیارتان بیرون نراندند نهی نمی کند، چرا که خداوند عدالت پیشگان را دوست دارد). برای انسان «واقع گرا»، «کثرت گرایی» جز به همین معنا، مفهوم دیگری نمی تواند داشته باشد.
قرآن کریم در آیات دیگری دعوت به مدارا و نیکوکاری با کافران می کند و می فرماید: «وَإِنْ جَنَحُوا لِلسَّلْمِ فَاجْنَحْ لَها وَتَوَکَّلْ عَلَی اللَّهِ إِنَّهُ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ»(3)؛ (و اگر به صلح تمایل نشان دهند، تو نیز از در صلح در آی، و بر خدا توکّل کن که او شنوا و داناست). و نیز می فرماید: «فَإِنِ اعْتَزَلُوکُمْ فَلَمْ یقاتِلُوکُمْ وَأَلْقَوْا إِلَیکُمُ السَّلَمَ فَما جَعَلَ اللَّهُ لَکُمْ عَلَیهِمْ سَبِیلاً»(4)؛ (پس اگر از شما کناره گیری کرده و با شما پیکار ننمودند[بلکه] پیشنهاد صلح دادند، خداوند به شما اجازه نمی دهد که متعرّض آن ها شوید).
برخی از «پلورالیست ها» مانند «جان هیک» بر این باورند که لازمه انحصارگرایی دینی، مدارا نکردن و نداشتن زندگی «مسالمت آمیز» با پیروان ادیان دیگر است، در حالی که بر خلاف این عقیده، قرآن به عدم اکراه در دین اشاره کرده و می فرماید: «لا إِکْراهَ فِی الدِّینِ»(5)؛ (در دین اکراهی نیست). و نیز می فرماید: «و َقُلِ الْحَقُّ مِنْ رَبِّکُمْ فَمَنْ شاءَ فَلْیؤْمِنْ وَمَنْ شاءَ فَلْیکْفُرْ»(6)؛ (بگو این حق است از سوی پروردگارتان، هر کس می خواهد ایمان بیاورد و هر کس می خواهد کافر شود). و نیز دعوت به گفت و گوی منطقی با ادیان دیگر کرده و می فرماید: «اُدْعُ إِلی سَبِیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَهِ وَالْمَوْعِظَهِ الْحَسَنَهِ وَجادِلْهُمْ بِالَّتِی هِی أَحْسَنُ»(7)؛ (با حکمت و اندرز نیکو به راه پروردگارت دعوت نما و به آن ها به روشی که نیکوتر است استدلال و مناظره کن). و نیز می فرماید: «وَلا تُجادِلُوا أَهْلَ الْکِتابِ إِلاَّ بِالَّتِی هِی أَحْسَنُ»(8)؛ (با اهل کتاب جز با روشی که نیکوتر است مجادله نکنید). و نیز خداوند سبحان می فرماید: «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُونُوا قَوّامِینَ للَّهِ ِ شُهَداءَ بِالْقِسْطِ وَلا یجْرِمَنَّکُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلی أَلاَّ تَعْدِلُوا اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوی»(9)؛ (ای کسانی که ایمان آورده اید! همواره برای خدا قیام کنید، و از روی عدالت، گواهی دهید و دشمنی با جمعیتی، شما را به گناه و ترک عدالت نکشاند. عدالت کنید که این به پرهیزکاری نزدیک تر است).(10)