آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

مى دانيم خالق اين جهان حكيم است و آفرينش او حكمتى داشته، هر چند ما از آن بي خبر باشيم. او چشمه اى است فياض و مبدئى است نعمت آفرين كه موجودات را در كنف حمايت خود مى گيرد و پرورش داده، از نقص به كمال مى برد و اين است هدف واقعى عبوديت و بندگى ما. فلسفه عبادات و نيايش هاى ما همگى كلاس هاى تربيت براى تكامل ما است. پس هدف آفرينش ما پيشرفت و تكامل هستى ما است.

كمتر كسى است كه اين سؤال را از خود يا از ديگران نكرده باشد كه هدف از آفرينش ما چه بوده؟ همواره گروهى متولد مى شوند، گروهى از جهان مى روند و براى هميشه خاموش مى شوند، مقصود از اين آمد و رفتها چيست؟ به راستى اگر ما انسانها روى اين كره خاكى زندگى نمى كرديم كجاى عالم خراب مى شد؟ و چه مشكلى به وجود مى آمد؟ آيا ما بايد بدانيم چرا آمديم و چرا مى رويم؟ و اگر بخواهيم از اين معنى آگاه شويم آيا قدرت داريم؟ و به دنبال اين سؤال، انبوهى از سؤالات ديگر فكر انسان را احاطه مى كند.
اين سؤال هر گاه از ناحيه ماديين مطرح شود ظاهراً هيچ پاسخى براى آن وجود ندارد، چرا كه ماده و طبيعت اصلاً عقل و شعورى ندارند كه هدفى داشته باشد، به همين دليل آنها خود را از اين نظر آسوده كرده و معتقد به پوچى آفرينش و بى هدفى خلقتند! و چه زجرآور است كه انسان براى جزئيات زندگى خود اعم از تحصيل و كسب و كار و درمان و بهداشت و ورزش، هدف هاى دقيق و برنامه هاى منظمى در نظر بگيرد، ولى مجموعه زندگى را پوچ و بى هدف بداند؟! لذا جاى تعجب نيست كه گروهى از آنان هنگامى كه در اين مسائل مى انديشند از اين زندگى پوچ و بى هدف، سير مى شوند و دست به انتحار مى زنند.
اما اين سؤال را هنگامى كه يك خداپرست از خود مى كند هرگز با بن بست روبرو نمى شود؛ زيرا از يكسو مى داند خالق اين جهان حكيم است، حتماً آفرينش او حكمتى داشته، هر چند ما از آن بي خبر باشيم و از سوى ديگر هنگامى كه به جزء جزء اعضاء خود مى نگرد براى هر يك هدف و فلسفه اى مى يابد، نه تنها براى اعضائى همچون قلب و مغز و عروق و اعصاب؛ بلكه اعضائى همانند ناخنها، مژه ها، خطوط سرانگشتان، گودىِ كف دستها و پاها هركدام فلسفه اى دارد كه امروز همگى شناخته شده است.
چقدر ساده انديشى است كه ما براى همه اينها هدف قائل باشيم؛ ولى مجموع را بى هدف بدانيم! اين چه قضاوت ساده لوحانه اى است كه ما براى هر يك از بناهاى يك شهر فلسفه اى قائل شويم، اما براى تمام آن هيچ؟! آيا ممكن است مهندسى بناى عظيمى بسازد اطاقها، سالن ها، درها، دريچه ها، حوضها و باغچه ها و دكورها هر كدام روى حساب و براى منظورى ساخته شده باشد؛ ولى مجموعه آن بناى عظيم هيچ هدفى را تعقيب نكند؟ اينها است كه به يك انسان خداپرست و مؤمن اطمينان مى دهد كه آفرينش او هدفى بس عظيم داشته، كه بايد بكوشد و با نيروى عقل و علم آنرا بيابد.
عجيب است كه اين طرفداران پوچىِ خلقت در هر رشته اى از علوم طبيعى كه وارد مى شوند براى تفسير پديده هاى مختلف دنبال هدفى مى گردند و تا هدف را نيابند آرام نمى نشينند، حتى حاضر نيستند وجود يك غده طبيعى كوچك را در گوشه اى از بدن بيكار بدانند و براى پيدا كردن فلسفه وجوديش ممكن است سالها مطالعه و آزمايش كنند؛ اما وقتى به اصل آفرينش انسان مى رسند با صراحت مى گويند هيچ هدفى ندارد! چه تناقض شگفت آورى؟!
به هرحال، ايمان به حكمت خداوند از يكسو و توجه به فلسفه هاى اجزاى وجود انسان از سوى ديگر، ما را مؤمن مى سازد كه هدفى بزرگ از آفرينش انسان بوده است. اكنون بايد به دنبال اين هدف بگرديم و تا آنجا كه در توان داريم آنرا مشخص سازيم و در مسيرش گام برداريم. توجه به يك نكته اساسى مى تواند چراغها و نورافكن هائى بسازد كه اين مسير تاريك را براى ما روشن كند.
ما هميشه در كارهاى خود هدفى داريم كه اين هدف معمولاً دفع كمبودها و نيازهاى ما است، حتى اگر به ديگرى خدمت مى كنيم يا دست گرفتارى را مى گيريم و از گرفتارى نجات مى بخشيم و يا حتى ايثار و فداكارى مى كنيم، آنها نيز نوعى كمبود معنوى ما را برطرف مى سازد و نيازهاى مقدسى از ما را برآورده مى كند و چون در مورد صفات و افعال خدا غالباً گرفتار مقايسه با خويش مى شويم گاه ممكن است اين تصور به وجود آيد كه خداوند چه كمبودى داشت كه با خلقت ما مرتفع مى شد؟! و يا اگر در آيات قرآن مى خوانيم هدف آفرينش انسان، عبادت است مى گوئيم او چه نيازى به عبادت ما دارد؟ در حالى كه اين طرز تفكرها ناشى از همان مقايسه صفات خالق و مخلوق و واجب و ممكن است.
ما به حكم اينكه وجودمان محدود است و براى رفع كمبودهايمان تلاش مى كنيم و اعمالمان همه در اين مسير است؛ ولى درباره يك وجود نامحدود اين معنى امكان پذير نيست، بايد هدف افعال او را در غير وجود او جستجو كنيم. او چشمه اى است فياض و مبدئى است نعمت آفرين كه موجودات را در كنف حمايت خود مى گيرد و آنها را پرورش داده، از نقص به كمال مى برد و اين است هدف واقعى عبوديت و بندگى ما و اين است فلسفه عبادات و نيايش هاى ما كه همگى كلاس هاى تربيت براى تكامل ما است.
به اين ترتيب نتيجه مى گيريم كه هدف آفرينش ما پيشرفت و تكامل هستى ما است. اساساً اصل آفرينش، يك گام تكاملى عظيم است، يعنى چيزى را از عدم به وجود آوردن و از «نيست» «هست كردن» و از «صفر» به مرحله «عدد رساندن» و بعد از اين گام تكاملى عظيم، مراحل ديگر تكامل شروع مى شود و تمام برنامه هاى دينى و الهى در همين مسير است.(1)،(2)