پاسخ اجمالی:
طرفداران اصالت جامعه، منافع جمع را بر فرد مقدّم مى‌دارند و اسلام طرفدار اصالة الاجتماع است. در روايت آمده كه: «خداوند با جماعت است» و «بر تو باد همراهى جماعت». از اين رو گاه افراد بايد فداى جامعه شوند. وقتى كيان اسلام به خطر مى‌افتد افراد بايد جان خود را فداى جامعه كنند. مانند حركت‌هاى انتحارى كه در اصل شهادت طلبانه است. عبادت‌هاى ما هم جمعى است و هم فردى؛ عمره مراسمي فردي است؛ اما حج تمتّع عبادتي جمعى است، پس اسلام طرفدار جامعه است.
پاسخ تفصیلی:
دانشمندان علوم اجتماعى در اينكه آيا در جامعه بشرى، اصالت با جامعه است يا فرد؟ اختلاف نظر دارند.
روشن است كه از نظر طبيعى تا اجزا نباشد، كل نيست و تا افراد نباشند، جامعه نيست و تا قطره‌ها نباشند، دريا نيست؛ بنابراين اصل، اجزا و افراد است؛ ولى منظور آنها اين نيست؛ بلكه منظورشان يكى از اين دو چيز است:
1. اصالت جامعه
نتايج فعاليت‌هاى جمعى اكثراً موفقيت آميز است در صورتى كه در فعاليت فردى كمتر نتيجه مهم و قابل قبولى به دست مى‌آيد. تمدن‌ها را همكارى جمعىِ بشر بوجود آورده است.
2. اصالت فرد
در رابطه‌اى كه بين منافع فرد و جامعه وجود دارد اگر منافع جامعه را در نظر بگيريم، باعث قربانى شدن افراد مى‌شود.
طرفداران اصالت جامعه، منافع جمع را مقدّم مى‌دارند. اسلام هم طرفدار اصالة الاجتماعى است و مى‌گويد: «يَدُ اللّهِ مَعَ الجَمَاعَةِ»؛ (خداوند با جماعت است) و يا «عَلَيْكَ بِالسَّوَادِ الأعْظَمِ»؛ (بر تو باد همراهى جماعت) و يا «الشّاذُ مِنَ الغَنَمِ لِلذَّئْبِ»؛ (گوسفند جدا شده از گلّه، نصيب گرگ است). پس مطابق اين تعبيرات هر چه هست در جامعه است و گاهى افراد بايد فداى جامعه شوند؛ به عنوان مثال وقتى كيان اسلام به خطر مى‌افتد افرادى بايد جان خود را فداى جامعه خود كنند: مانند حركت‌هاى انتحارى كه در اصل شهادت طلبانه است؛ يعنى شخص، خود را قربانى دين اسلام مى كند.
عبادت‌هاى ما هم جمعى است به عنوان مثال اصل نماز به جماعت است و يا عمره مراسم فردى است؛ ولى حج تمتّع كه داراى اهميّت است گروهى و جمعى انجام مى‌گيرد، پس اسلام طرفدار جامعه است و بر همين اساس يكى از امورى كه در اسلام جايگاه مهمّى دارد كمك‌هاى مردمى است.
در اين باره امام صادق(عليه السلام) مي فرمايد: «إِنَّى لَأُسَارِعُ إِلَى حَاجَةِ عَدُوّى خَوْفَاً أَنْ أَرُدَّهُ فَيَسْتَغْنِى عَنِّى»(1)؛ (امام صادق(عليه السلام) مى‌فرمايد: من سرعت مى‌گيرم در قضاى حاجت دشمنم براى اينكه مى‌ترسم تأخير بيندازم و او از من بى‌نياز شود [و اين براى من مايه تأسّف است كه دشمن به من نياز پيدا كند و من نياز او را برنياورم]).
هم چنين پيامبر اكرم(صلى الله عليه و آله و سلم) مى‌فرمايد: «الخَلْقُ كُلُّهُمْ عِيَالُ اللّهِ»(2)؛ (مردم همگى تحت سرپرستى خداوند هستند) و انفاق در راه خدا هم انفاق بر بندگان خداست و خداوند مى‌فرمايد: «لَنْ تَنَالُوا البِرَّ حَتَّى تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ»(3)؛ (هرگز به [حقيقت] نيكوكارى نمى‌رسيد؛ مگر اينكه از آنچه دوست مى‌داريد [در راه خدا] انفاق كنيد). پس اگر مى‌خواهيد بنده حقيقى باشيد انفاق كنيد.
در ميان اعمال هيچ عملى مانند انفاق پاداش ندارد. در بعضى از تعابير براى اعمال حسنه ده برابر و در بعضى هفتاد برابر ثواب گفته شده است؛ ولى در مورد انفاق، حداقل ثواب آن هفتصد برابر است: «مَثَلُ الَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِى سَبِيلِ اللَّهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أنْبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِى كُلِّ سُنْبُلَةٍ مِئَةُ حَبَّةٍ وَ اللَّهُ يُضَاعِفُ لِمَنْ يَشَاءُ»(4)؛ (كسانى كه اموال خود را در راه خدا انفاق مى‌كنند، همانند بذرى هستند كه هفت خوشه بروياند كه در هر خوشه يك صد دانه باشد و خداوند آن را براى هر كس كه بخواهد [و شايستگى داشته باشد] دو يا چند برابر مى‌كند).
مهمتر اين كه لازم نيست كمك شوندگان حتماً از مسلمانان باشند؛ بلكه پيامبر اكرم(صلى الله عليه و آله و سلم) مى‌فرمايد: «فِى كُلِّ ذَاتِ كَبَد حَرّاء أجْرٌ»(5)؛ ([سيراب كردن] هر جگرِ تشنه‌اى پاداش دارد). حتّى حيوان را هم شامل مى‌شود، پس دامنه كمك‌ها و انفاق شامل دوست و دشمن، مسلمان و غير مسلمان و انسان و حيوان مى‌شود. نمونه آن حديث امام صادق(عليه السلام) است كه مى‌فرمايد: «اگر كسى چيزى از من بخواهد و دشمن من باشد بيشتر عجله مى‌كنم تا اينكه مبادا سراغ من نيايد تا من از كمك كردن محروم شوم».
حال با وجود اين تعاليم، چگونه مكتب اسلام را به خشونت طلبى متّهم مى‌كنند؟! در كدام مكتب دينى، چنين برنامه‌هايى را سراغ داريد؟ اين نوع تعاليم است كه به اسلام جاذبه مى‌دهد. انتقام باعث تداوم عداوت است كه اگر ادامه يابد به جاهاى خطرناك مى‌رسد؛ ولى چيزى كه دشمنى را خاتمه مى‌دهد، عدم مقابله به مثل است.
اگر مى‌خواهيم مردم عاشق امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشريف)، ائمّه اطهار(عليهم السلام) و پيامبر اكرم(صلى الله عليه و آله و سلم) شوند همانا راه آن، عمل به اين تعاليم ارزشمند است.(6)
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.