آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

خداوند در قرآن در ارتباط با نحوه رفتار با ایتام، از واژه «اصلاح» استفاده مى كند، كه شامل اصلاح جسمانى، اقتصادى و ... مى شود. در واقع اين واژه اشاره به رسيدگى به يتيمان در همه زواياى زندگى آنها دارد. سپس می فرماید: «اگر زندگى خود را با زندگى آنها بياميزيد، مانعى ندارد و خداوند، مفسدان را از مصلحان، باز مى شناسد». در واقع خداوند ايتام را همچون برادران ديني دانسته كه تا پايان عمر با هم در كار و كسب و زندگى شريك اند. البته خداوند در عين سرپرستى، اجازه اختلاط با اموال آنها را با حفظ حساب و كتاب داده است.

قرآن کریم در آيه شريفه 220 سوره بقره مي فرمايد: «وَ يَسْئَلُونَكَ عَنِ الْيَتَامَى قُلْ إِصْلاَحٌ لَّهُمْ خَيْرٌ»؛ (و از تو درباره يتيمان سؤال مى كنند، بگو: اصلاح كار آنان بهتر است).
قرآن مجيد تعبيرات جامع و كاملى دارد، و لذا در پاسخ به سؤال در مورد نحوه برخورد با ايتام از واژه اصلاح استفاده مى كند، كه شامل اصلاح جسمانى، روحانى، عاطفى، اقتصادى و مانند آن مى شود. آرى اين واژه اشاره به رسيدگى به يتيمان در همه زواياى زندگى آنها دارد.
در ادامه می فرماید: «وَ إِنْ تُخَالِطُوهُمْ فَإِخْوَانُكُمْ»؛ (و اگر زندگى خود را با زندگى آنها بياميزيد، [مانعى ندارد] آنها برادر [دينى] شما هستند [و همچون يك برادر با آنها رفتار كنيد]). خداوند در اين قسمت از آيه اجازه اختلاط و آميزش با زندگى ايتام را داده، و دستور مى دهد آنها را همچون برادرانتان فرض كنيد. برادرانى كه تا پايان عمر با هم در كار و كسب و زندگى شريكند، و هر كس در محدوده حقّ و سهم خود تصرّف نموده، و پا را از گليم خود درازتر نمى كند. و گاه اين شراكت آن قدر شيرين است كه فرزندانشان هم آن را ادامه مى دهند.
«وَ اللهُ يَعْلَمُ الْمُفْسِدَ مِنَ الْمُصْلِحِ»؛ (خداوند، مفسدان را از مصلحان، باز مى شناسد). او با علم بى نهايتش كه به قصد و نيّت مردم نيز آگاه است مى داند چه كسى قصد اصلاح كار ايتام را دارد، و چه كسى در مقام سوء استفاده از آنهاست. آری اگر انسان ها به اين نكته توجّه داشته باشند هرگز نيّت هاى خود را فاسد و خراب نمى كنند.
«وَ لَوْ شَاءَ اللهُ لاَعْنَتَكُمْ»؛ (و اگر خدا مى خواست شما را [با دستورات سختگيرانه درباره يتيمان] به زحمت مى افكند [؛ ولى چنين نكرد]). آری خداوند می توانست دستور دهد که در عين سرپرستى يتيمان، زندگى و اموال آنها را به كلّى از اموال و زندگى خود جدا سازيد، ولى خداوند براى راحتى شما اين كار را نكرده، و اجازه اختلاط با اموال آنها را البتّه با حفظ حساب و كتاب آن به شما داده است.
«إنَّ اللهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ»؛ ([؛ زيرا] خداوند توانا و حكيم است). عزيز به كسى گفته مى شود كه قدرتش شكست ناپذير است، و حكيم كسى است كه از روى حكمت دستور مى دهد.(1)