آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

«مغول ها» شاخه ای از ترکان آسیای مرکزی هستند که از طوایف مختلفی شکل گرفته بودند. پيشگويى امام على(ع) درباره مغول در خطبه 128 نهج البلاغه آمده است. آنان در زمان «سلطان محمد خوارزمشاه» و با سوء تدبیر او به ایران حمله کرده و به کشتن مردان و غارت اموال پرداختند. اما مسلمانان در بلاد عرب مقاومت سختی از خود نشان دادند لکن سرانجام بغداد را هم فتح کردند. آنان به تدریج تحت تأثير فرهنگ اسلام مسلمان شدند.

مغولها شاخه اى از «تركان» هستند كه در آسياى مركزى و شرقى در مرز «چين» مى زيستند و طوايف مختلفى بودند كه طايفه اى از آنها را «تاتارها» تشكيل مى دادند آنها معمولاً باج گزار و فرمانبردار پادشاهان «چين» بودند، اوّلين كسى كه از اين طايفه توانست يوغ بندگى را بشكند و دعوى استقلال كند پدر «چنگيز» بود. هنگامى كه «چنگيز» به جاى پدر نشست در حدود سال 600 هجرى سعى كرد اقوام مختلف آن منطقه را تحت فرمان خود درآورد و حتى بخشهايى از «چين» را تسخير كرد و بر پكن پايتخت «چين» مسلط گرديد.
سلطان «محمّد خوارزم شاه» كه بخشهاى عظيمى از خاورميانه و آسياى مركزى را به تصرّف خود درآورده بود نخست با «چنگيز» از در دوستى درآمد ولى سرانجام بر اثر ندانم كارى از درِ عداوت درآمد و فرستادگان چنگيز را كشت و چنگيز كينه جو با تمام قوا، براى گرفتن انتقام به كشور ايران و ساير كشورهايى كه در تحت تسلّط «خوارزمشاه» بود حمله ور شد.
«ابن ابى الحديد» كه خود در آن زمان مى زيسته و به گفته خودش، بخشى از حوادث مربوط به حمله مغول را با چشم ديده، و بخشهاى ديگرى را شنيده، شرح مفصّلى درباره حمله «مغول» به كشورهاى اسلامى ـ كه 25 صفحه از كتاب او را فرا مى گيرد ـ بيان كرده است و تصريح مى كند پيشگويى على(عليه السلام) كه درباره مغول در خطبه 128 نهج البلاغه آمده است در زمان ما واقع شد و ما با چشم خود ديديم.
كه ما بخشى از سخنان او را در اين جا مى آوريم، او مى گويد: «آنها همان قوم «تاتار» بودند كه از خاور دور برخاستند و تا آن جا پيش آمدند كه وارد عراق و شام گرديدند، آنها با مناطق قفقاز و ماوراء النهر و خراسان و بلاد ديگر به گونه اى رفتار كردند كه از روز خلقت آدم تا آن زمان سابقه نداشت».
فرمانده اين جمعيّت «چنگيز» نام داشت كه مردى بى باك و در جنگ، ورزيده و با تدبير بود و لشكر او نيز افراد بى باك و جنگ جو بودند و در عين حال به صورت افراد نيمه وحشى زندگى مى كردند، مركب آنها تنها از گياهان زمين و ريشه هاى درختان استفاده مى كرد و خودشان از گوشت مردار و سگ و خوگ و هر چه به دست مى آوردند، و در برابر گرسنگى و عطش و مشكلات تحمّل فراوانى داشتند، آنها افرادى بسيار كينه توز و انتقام جو بودند و هر جا مى رسيدند مردان را مى كشتند و اموال را غارت مى كردند و شهرها را مى سوزاندند و زنان و كودكان را اسير كرده، با خود مى بردند، آنها از شرق كشور ايران وارد شدند و چنان رعب و وحشت ايجاد كرده بودند كه كمتر كسى به فكر مقابله با آنان بود و در موارد كمى كه جنگجويان ايرانى به فكر مقاومت افتادند سرانجام از پاى درآمدند و تسليم شدند و به قتل رسيدند.
گاه براى سهولت كار، مردم بعضى از شهرهاى مهم را امان مى دادند آنها نيز دروازه هاى شهر را مى گشودند ولى اين وحشيان آدم نما به زودى امان خودرا زير پا گذاشته، به جان مردم شهر مى افتادند و از كشته ها پشته ها مى ساختند.
«چنگيز» قشون خودرا به شاخه هايى تقسيم مى كرد و هر گروهى را به سوى شهرى مى فرستاد و آنها نيز همان برنامه هميشگى را يعنى غارت كردن و كشتن و سوزاندن و اسير كردن به طور يكسان عمل مى كردند.
از شگفتى هاى ماجراى آنها اين كه آنها پس از تسخير شهرهاى ايران به «اصفهان» رسيدند و با مقاومت سرسختانه آنها رو به رو شدند، بارها به «اصفهان» حمله كردند و كشته ها دادند و عقب نشينى كردند ولى سرانجام در سال 630 در ميان مردم «اصفهان» اختلاف افتاد و ميان شافعى ها و حنفى ها برخورد شديدى شد، شافعيان با لشكر «مغول» تماس گرفتند و گفتند به سوى ما بياييد و ما شهر را تسليم شما مى كنيم، هنگامى كه لشكر مغول وارد شهر شدند نخست شافعيان را قتل عام كردند و آن گاه حنفى ها را و بدنبال آن ساير مردم، و بعد از غارت شهر، آن جا را سوزاندند سپس به سوى بلاد عرب حركت كردند و به «بغداد» حمله ور شدند ولى جنگجويان اسلام در مقابل آنها مقاومت سختى از خود نشان دادند و ساليانى بعد از آن كه «چنگيز» از دنيا رفته بود و نوه اش «هولاكو خان» به حكومت رسيد «بغداد» را هم فتح كرد و آخرين خليفه عباسى «المستعصم بالله» را كشت و به حكومت عباسيان پايان داد.
سرانجام «مغولها» در ايران و كشورهاى اسلامى ماندند و خوى و خلق وحشى گرى را تدريجاً از دست دادند و حتى تحت تأثير فرهنگ اسلام قرار گرفتند و «هولاكو خان» مسلمان شد و سلطان «محمّد خدابنده» يكى از مغولان آيين تشيّع را انتخاب كرد.(1)،(2)