آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علی(ع) در ارتباط با لزوم هماهنگی لشگریان و برای کاستن از آسیب های احتمالی می فرماید: «هر كس كه دارای قوت قلب بيشترى است بايد به شكرانه شجاعتى كه خدا به او بخشيده، از برادران ضعیف خود دفاع و حمايت كند». در واقع اگر همكارى و هماهنگى در بین لشكریان نباشد، همه آسيب مى بينند، زيرا دشمن با شناسایی بخش ضعيف تر بر آنان مسلط شده و لشگر در معرض شکست قرار می گیرد. از این رو علاوه بر مسأله شكرانه، سياست جنگى نيز ايجاب مى كند كه بخشهاى نيرومندتر، در حمايت و دفاع از بخش ضعیف تر كوتاهى نكنند.

امام علی(علیه السلام) در نخستین فراز از خطبه 123 نهج البلاغه به نکته بسیار مهمی در رابطه با جنگ اشاره نموده و آن لزوم هماهنگى در ميان نفرات لشكر است، به گونه اى كه قويترها از ضعيفترها حمايت كنند تا ضايعات به حدّاقل برسد. ایشان مى فرمايد: (هر كدام از شما كه در صحنه جنگ قوت قلب بيشترى در خود احساس مى كند و در بعضى از برادرانش ضعف و سستى مى بيند بايد به شكرانه برترى و شجاعتى كه خدا به او بخشيده است، از وى دفاع و حمايت كند، آن گونه كه از خود دفاع مى كند)؛ «وَ أَيُّ امْرِىء مِنْكُمْ أَحَسَّ مِنْ نَفْسِهِ رَبَاطَةَ جَأْش(1)عِنْدَ اللِّقَاءِ. وَرَأَى مِنْ أَحَد مِنْ إخْوَانِهِ فَشَلاً فَلْيَذُبَّ عَنْ أَخِيهِ بِفَضْلِ نَجْدَتِهِ(2)الَّتي فُضِّلَ بِهَا عَلَيْهِ كَمَا يَذُبُّ عَنْ نَفْسِهِ» سپس اضافه مى فرمايد: (زيرا اگر خدا مى خواست او را همانند برادرش ضعيف قرار مى داد)؛ «فَلَوْ شَاءَ اللهُ لَجَعَلَهُ مِثْلَهُ».
حال كه قوّت و قدرت به او بخشيده بايد شكر آن را ادا كند. اشاره به اين كه افعال خداوند گر چه همه از روى حكمت است، با اين حال كسى كه از مواهب بيشترى برخوردار شده است، بايد به شكرانه آن، ديگران را هم زير چتر آن موهبت قرار دهد تا عملاً شكر نعمت را به جاى آورده باشد.
از سوى ديگر، اگر همكارى و هماهنگى تنگاتنگ در ميان نفرات لشكر نباشد، همه آسيب مى بينند، زيرا دشمن به آن بخشى كه احساس مى كند، ضعيفتر است حمله مى كند، هنگامى كه آن را در هم شكست، دور مى زند و بقيه را در حلقه محاصره قرار مى دهد، بنابراين علاوه، بر مسأله شكرانه، سياست جنگى نيز ايجاب مى كند كه بخشهاى نيرومندتر لشكر، مراقب بخشهاى ضعيفتر باشند و در حمايت و دفاع از آنان، كوتاهى نكنند، كه ضربات بر خود آنان وارد خواهد آمد، بخصوص اين كه: اگر دشمن بتواند بخشى از لشكر را از كار بيندازد، ضربه سنگينى بر روحيه ديگران نیز وارد مى شود.(3)