آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

گروهى از افراد سست ايمان به حال شهيدان راه خدا تأسف مى خوردند كه مردند و به خاك سپرده شدند و دستشان از همه جا كوتاه شد! اما در اينجا قرآن به پيامبرش خطاب كرده - تا ديگران حساب خود را بكنند - كه: «هرگز گمان مبر آنها كه در راه خدا كشته شدند مردگانند؛ بلكه زنده اند و نزد پروردگارشان روزى داده مى شوند». آری آنها در جوار رحمت الهى اند و شادى در وجودشان موج مى زند و براى ديگران پيام مى دهند كه هيچ اندوهى ندارند و اگر زندگى با مرگ پايان مى گرفت اين تعبيرات درباره شهيدان نامفهوم بود و مشتى مجازگويى بود.

در آيه 169 سوره آل عمران، سخن از شهيدان راه خداست كه گروهى از افراد سست ايمان به حالشان تأسف مى خوردند كه چگونه مردند و از ميان رفتند و به خاك سپرده شدند و دستشان از همه جا كوتاه گشت؟! در اينجا قرآن روى سخن را به پيامبر كرده (تا ديگران حساب خود را بكنند) مى فرمايد: (هرگز گمان مَبر آنها كه در راه خدا كشته شدند مردگانند؛ بلكه آنها زنده اند و نزد پروردگارشان روزى داده مى شوند)؛ «وَ لاتَحْسَبَنَّ الَّذينَ قُتِلُوا فى سَبيل اللهِ اَمْواتاً بَلْ اَحْياءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ».
و به اين ترتيب ديد مردم را درباره مرگ، مخصوصاً «مرگ شهيدان راه خدا» به كلّى دگرگون مى سازد و نشان مى دهد كه آنها در جوار رحمت الهى در حالى كه شادى در سراسر وجودشان موج مى زند و براى ديگران پيام مى فرستند كه هيچ غم و اندوهى ندارند، آرميده اند.
اين تعبيرات زنده و روشن، به خوبى حكايت از بقاى روح و زندگى شهيدان در عالمى بسيار برتر و بالاتر از اين جهان مى كند و اگر زندگى انسان با مرگ به كلى پايان مى گرفت اين تعبيرات حتى درباره شهيدان نامفهوم بود و جز مشتى مجازگويى چيز ديگرى نبود.
ولى آنها كه نتوانسته اند پيام آيه را درك كنند، گاه به پيروى از همان افراد ضعيف الايمانِ آغاز اسلام، اين گونه تعبيرات را به معناى بقاى نام شهيدان و مكتب آنها! و مانند آن، تفسير كرده اند؛ در حالى كه آيه به وضوح اين گونه افكار را رد مى كند و براى شهيدان حيات جاويدان قائل است، حياتى كه مسلماً جسمانى نيست؛ چون جسم خونين شهيد به خاك سپرده مى شود، پس حياتى است روحانى از طريق بقاى روح در برزخ.
گرچه بعضى - به گفته تفسير الميزان - اصرار دارند كه اين آيه مخصوص شهيدان بدر است (يا به تعبير بعضى ديگر، مربوط به شهداى اُحد) ولى مسلماً آيه مفهوم وسيع و گسترده اى دارد و عموم شهيدان را بدون استثناء شامل مى شود و غير شهيدان را نيز نفى نمى كند. به هر حال لحن اين آيه و آيات بعد از آن همگى حكايت از بقاى ارواح آنها و بهره گيرى از ارزاق معنوى در جوار رحمت الهى و شاد بودن به نعمت و فضل او دارد و خط بطلان بر توجيهات و تفسيرهاى انحرافى مى كشد.(1)