آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

قرآن در سوره «مومنون»، می فرماید: «ما انسان را از عصاره اى از گل آفريديم - بعد او را نطفه اى در قرارگاه مطمئن [رحم] قرار داديم - سپس نطفه را به صورت علقه و علقه را به صورت مضغه و مضغه را به صورت استخوان هايى در آورديم، سپس بر استخوان ها گوشت پوشانيديم». بعد از بيان اين پنج مرحله به سراغ آخرين و مهمترين مرحله كه مرحله دميدن روح انسانى است مى رود و مى فرمايد: «سپس او را آفرينش تازه اى بخشيديم». طى اين مراحل آن هم در آن مدت كوتاه، هم دليلى است بر عظمت مبدأ عالَمِ هستى و هم نشانه اى است از زندگى پس از مرگ.

قرآن در سوره «مومنون»، آیات 12 تا 16 به مراحل تكامل جنين به طور تفصيل اشاره کرده و حتي بيشتر از تمام آياتي كه در اين زمينه سخن مي گويد روي جزئيات و ريزه كاري ها انگشت گذارده و می فرمايد: (ما انسان را از عصاره اى از گل آفريديم - بعد او را نطفه اى در قرارگاه مطمئن [رحم] قرار داديم - سپس نطفه را به صورت علقه [خون بسته] و علقه را به صورت مضغه [شبيه گوشت جويده شده] و مضغه را به صورت استخوان هايى در آورديم، سپس بر استخوان ها گوشت پوشانيديم)؛ «ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَّةَ مُضْعَةً فَخلَقْناً الْمُضْغَةَ عِظاماً فَكَسَوْنَا العِظامَ لَحْماً».
بعد از بيان اين پنج مرحله (نطفه، علقه، مضغه، عظام و لحم) به سراغ آخرين و مهمترين مرحله كه مرحله دميدن روح انسانى است مى رود و مى فرمايد: (سپس او را آفرينش تازه اى بخشيديم)؛ «ثُمَّ اَنْشَأْناهُ خَلْقاً آخَرَ». (پس جاويدان و با بركت است خدايى كه بهترين خالق ها است)؛ «فَتَبارَكَ اللهُ اَحْسَنُ الْخالِقينَ». جمله «فَكَسَوْنَا العِظامَ لَحْماً»؛ (بر استخوان ها گوشت پوشانيديم) تنها در اين آيه در سلسله مراحل تكامل جنين ذكر شده كه از اهميّت آفرينش استخوان ها پرده بر مى دارد. امروز ثابت شده است كه استخوان ها فقط چهارچوبى براى حفظ بدن و نگهدارى اعضا نيستند؛ بلكه بسيارى از مهمترين وظائف حياتى و بيولوژيكى بدن را بر عهده دارند. استخوان ها حاوى تمام احتياجات جسم از قبيل فسفر، كلسيم و املاح ديگر هستند و اعمال حياتى بدن را تنظيم و ضربات قلب و حركات عضلات را مرتّب مى كنند، مهمتر اين كه در طول حيات آدمى، همين استخوان ها متصلا گلبول هاى سرخ و سفيد خون را تأمين مى نمايند! كافى است بدانيد در هر دقيقه 180 ميليون گلبول قرمز مى ميرند و اين استخوان ها هستند كه جاى آنها را با گلبول هاى نو ساخته و تازه نفس پر مى كنند!(1) جالب اين كه به گفته بعضى از مفسّران امروز ثابت شده كه نخست سلول هاى استخوانى در جنين ظاهر مى شوند، سپس سلول هاى گوشتى و اين حقيقتى [است] كه قرآن در چهارده قرن قبل، پرده از روى آن برداشته و در آن زمان بر هيچ كس معلوم نبود.(2)
تعبير به «كِسْوَة»؛ (لباس) در مورد گوشت ها تعبير جالب و زيبايى است، لباس هم اندام انسان را زيبا مى كند و هم حافظ بدن در برابر آسيب هاى مختلف است، همين گونه اگر عضلات نبود، راستى استخوان ها به تنهايى چه بد منظره بود؟ به علاوه فشارهايى كه از هر سو بر استخوان ها وارد مى شد، به آنها آسيب فراوان مى رسانيد، اين لباس گوشت و عضلات است كه آنها را حفظ مى كند. تعبير «ثُمَّ اَنْشَأناهُ خَلْقاً آخَر» در آخرين مرحله تكامل جنين كه مى فرمايد: «سپس او را آفرينش تازه اى داديم» نيز فقط در همين آيه از قرآن آمده، اين تعبير عجيب نشان مى دهد كه آفرينش آخر، با آنچه قبل از آن در مراحل مختلف وارد شده كاملا متفاوت است؛ چراكه نام آن را «آفرينش ديگر» نهاد. نظر غالب مفسران بر اين است كه اين جمله اشاره به آفرينش روح است؛ زيرا مى دانيم جنين تا حدود چهار ماهگى، بيشتر شباهت به يك گياه دارد كه به سرعت نموّ مى كند و هيچ حس و حركتى در آن نيست، اما به اين مرحله كه رسيد ناگهان دگرگون مى شود و حس و حركت مى يابد و اعضاى مختلف كه براى درك حقايق است در او تدريجاً آماده مى شوند و اين «تحول جهش مانند» به قدرى مرموز و پيچيده است كه هيچ دانشمندى از اسرار آن آگاه نيست؟ تنها خداوندِ عالِمِ قادر مى داند كه چه بر جنين مى گذرد كه از آن مرحله به اين مرحله انتقال مى يابد.
به هر حال طى اين مراحل آن هم در آن مدت كوتاه، هم دليلى است بر عظمت مبدأ عالَمِ هستى یعنی خداوند احسن الخالقين و هم نشانه اى است از زندگى پس از مرگ كه در پايان اين آيات به آن اشاره شده است.(3)