آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

ذكر خدا همانند ساير عبادت هاي ديني گاهي براي هراس از دوزخ است و زماني براي اميد به بهشت و گاهي براي شكر نعمت و جهت محبّت مذكور است. اثر مطلوب ذكر تا آن حد است كه اصل اخلاص و عنوان بندگي، مصون باشد.

ذكر خدا همانند ساير عبادت هاي ديني گاهي براي هراس از دوزخ است و زماني براي اميد به بهشت و گاهي براي شكر نعمت و جهت محبّت مذكور است كه به دور از هر گونه هراس و آز خواهد بود. البته، تا وقتي اصل اخلاص و عنوان بندگي ذاكر و مولويّتِ مذكور، مصون باشد و به صورت تعامل دو متقابل و همسان و همتا در نيايد، اصل عبادت صحيح است و اثر مطلوب آن مترتب مي شود، ليكن بايد توجه داشت كه هر مرحله پايين، نردبان ترقّي سالكِ ذاكر است تا از مرتبه ذكرِ خائفانه و طامعانه به ياد محبّانه و شاكرانه و در حقيقت به ذكر آزادانه كه ويژه احرار است ارتقا و تعالي يابد. ذكرهايي كه براي رهايي از برخي دشواري‏ ها و دشمني ‏ها يا براي رسيدن به بعضي از سهولت ‏ها و دوستي ‏ها مأثور يا مجرّب است، خارج از قلمرو خوف و رجا نيست؛ ليكن ذكري كه براي شهود جمال محض و جلال صِرْف خدا و جهت لقاي بهاي محض و نور صِرْف الهي است از منطقه هراس و آز برتر است و زمينه نيل به مقامي خواهد بود كه نه ذاكر ملحوظ است و نه ذكر؛ بلكه فقط مذكور ملحوظ است تا از لوث تثليث (ذاكر و ذكر و مذكور) برهد و از روث و فرث تثنيه (ذاكر و مذكور يا ذكر و مذكور) نجات پيدا كند؛ بلكه فقط به لَبَن خالص و سَرِه مذكور بار مي‏ يابد كه توحيد ناب است.(1)