آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

درجات قرب به خدا متناسب با درجات معرفت است، از این رو خداوند می فرماید: «خداوند كسانى را كه از ميان شما ايمان آورده اند و آنها كه از علم بهره دارند، به درجات عظيمى بالا مى برد». هم چنین قرآن می فرماید: «يا كسانى كه مى دانند با كسانى كه نمى دانند يكسانند؟». از سویی امام علی(ع) می فرماید: «پاداش هر کس به اندازه عقلش است». از این رو هر چه تعقل انسان عالمانه تر و آگاهانه تر باشد، ثواب عملش بيشتر است.

درجات قرب به خدا متناسب با درجات معرفت است: «... يَرْفَعِ اللهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَات»(1)؛ (...خداوند كسانى را كه از ميان شما ايمان آورده اند و آنها كه از علم بهره دارند، به درجات عظيمى بالا مى برد). در آغاز اين آیه سخن از چند دستور اخلاقى درباره آداب مجلس است و به دنبال آن درجات عالمان و مؤمنان را در پيشگاه خداوند به عنوان نتيجه و پاداش كسانى كه به اين دستورات عمل كنند، ذكر مى كند.
«درجات» جمع «درجه» به معنى پله هائى است كه به طرف بالا مى رود و در مقابل «دركات» جمع «دركه» به معنى پله هائى است كه رو به پائين مى رود مانند پله هاى سرداب، تعبير «درجات» به صورت نكره، اشاره اى به عظمت اين درجات و جمع بودن آن شايد اشاره اى به تفاوت ميان عالمان در اين درجات باشد.
در تفسير «الميزان» آمده كه: «از اين آيه استفاده مى شود كه مؤمنان دو گروهند: «مؤمنان عالم» و «مؤمنان غيرعالم» و مؤمنان عالم برترند، سپس به آيه «هَلْ يَسْتَوِى الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَ الَّذِينَ لاَيَعْلَمُونَ»(2)؛ (آيا كسانى كه مى دانند با كسانى كه نمى دانند يكسانند؟) استناد كرده است».
در روايتى از اميرالمؤمنين(عليه السلام) مى خوانيم: «اِنَّ الثّوابَ بِقَدْر العَقْلِ»(3)؛ (پاداش هر كس به اندازه عقل [و دانش] او است). هر چه تعقل انسان عالمانه تر و آگاهانه تر باشد، ثواب عملش بيشتر است.(4)